Năng suất lao động là chỉ tiêu quan trọng để xác định chất lượng tăng trưởng, từ đó tạo động lực phát triển kinh tế, xã hội của một quốc gia.
Ngày nay, năng suất lao động được xem là động lực quan trọng để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tuy vậy, một thực tế cho thấy, năng suất lao động của nước ta vẫn còn thấp so với các nước trong khu vực Đông Nam Á. So với các nước phát triển ở khu vực châu Á và thế giới, năng suất lao động của nước ta còn thấp hơn rất nhiều. Do vậy, tăng năng suất lao động luôn được xác định là 1 trong 15 chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội quan trọng, được Quốc hội xác định và giao hằng năm để Chính phủ thực hiện.
Trong báo cáo của Chính phủ gửi Quốc hội hồi tháng 10-2024, Chính phủ đã nêu đánh giá, năng suất lao động của nước ta chưa thực sự là động lực, là đột phá để phát triển kinh tế-xã hội, với một loạt hạn chế được nêu ra như tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp, tỷ lệ lao động phi chính thức và lao động thất nghiệp vẫn chưa được giải quyết triệt để.
Năng suất lao động là yếu tố then chốt thúc đẩy phát triển kinh tế toàn diện
Cụ thể, kết quả thống kê của Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho thấy, năm 2024, tỷ lệ lao động qua đào tạo có bằng, chứng chỉ của nước ta chỉ đạt 28,3%. Tính đến năm 2024, lao động có việc làm là 51,9 triệu người, trong khi lực lượng lao động từ 15 tuổi trở lên của nước ta là 53 triệu người. Tỷ lệ thất nghiệp trong độ tuổi lao động là 2,24%. Số người thiếu việc làm là 846.800 người. Tỷ lệ lao động không sử dụng hết tiềm năng là 4,1%.
Trong số lao động có việc làm, số lao động có việc làm phi chính thức chiếm tới 64,6%; lao động tự sản, tự tiêu là 3,8 triệu người. Lao động phi chính thức thường có việc làm bấp bênh, thiếu tính ổn định.
Đây được xem là những rào cản còn tồn tại, cản trở cho việc tăng năng suất lao động, tạo động lực phát triển kinh tế đất nước một cách toàn diện. Chính vì vậy, nhằm giải quyết những hạn chế trên, tạo tiền đề tiếp tục nâng cao năng suất lao đông, chính phủ đã đề ra những giải pháp tháo gỡ.
Trước tiên, cần đẩy mạnh công tác đào tạo nghề cho người lao động theo nhu cầu thực tế của thị trường lao động. Điều này đòi hỏi cơ quan quản lý, điều phối hoạt động đào tạo nghề phải có tầm nhìn và có dự báo rất tốt. Bên cạnh đó, trong thời đại công nghệ phát triển vũ bão như hiện nay, việc đào tạo đủ nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ yêu cầu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư là điều cần được chú trọng đặc biệt. Bởi lẽ các chuyên ngành đào tạo về trí tuệ nhân tạo (AI) và ứng dụng AI trong các trường đại học, trường nghề của nước ta còn thưa thớt và chưa theo kịp yêu cầu của thực tiễn.
Mặt khác, muốn thúc đẩy năng suất lao động phát triển, cần mở rộng môi trường việc làm cho người lao động. Khi tỷ lệ lao động thiếu việc làm, lao động thất nghiệp và lao động phi chính thức càng cao, thì năng suất lao động sẽ càng bị kéo tụt xuống. Muốn tạo được nhiều việc làm hơn, bên cạnh việc thu hút đầu tư nước ngoài, nước ta phải có những giải pháp thực sự hữu hiệu để giải phóng mọi nguồn lực xã hội, thúc đẩy phong trào khởi nghiệp mạnh mẽ hơn trong toàn xã hội.
Ngoài ra, việc đẩy mạnh ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ, đặc biệt là tự động hóa dây chuyền sản xuất, số hóa sản xuất, kinh doanh là xu hướng không thể đảo ngược, quyết định trực tiếp tới năng suất lao động xã hội.
Cuối cùng, giảm thủ tục hành chính cũng là một yêu cầu quan trọng để tăng năng suất lao động xã hội. Theo đại biểu Quốc hội Trần Anh Tuấn (Đoàn Thành phố Hồ Chí Minh) đã chỉ ra rõ, hồ sơ của doanh nghiệp, người dân còn phải đi qua rất nhiều cơ quan, ngay trong một cơ quan cũng phải đi qua rất nhiều bộ phận. Do vậy, cần phải rút gọn thủ tục hành chính cho người dân và doanh nghiệp, thì mới có thể giải phóng được nguồn lực xã hội để tăng năng suất lao động.
Bảo Linh /Chất lượng Việt Nam