Với các nhà đầu tư châu Âu, năng lực cạnh tranh dài hạn cần phụ thuộc vào tính nhất quán và minh bạch trong pháp lý.
Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) mới đây cho biết đã ghi nhận tinh thần lạc quan rõ rệt trong cộng đồng doanh nghiệp khối này đang hoạt động tại Việt Nam. Bằng chứng là Chỉ số niềm tin kinh doanh (BCI) mới nhất đã tăng lên 66,5 điểm, đạt đỉnh cao nhất trong ba năm qua.
Báo cáo BCI của EuroCham không chỉ phản ánh bức tranh kinh tế vĩ mô mà còn ghi nhận những chuyển dịch mang tính cấu trúc đang âm thầm định hình lại môi trường kinh doanh tại Việt Nam: từ cải cách chính sách thị thực và giấy phép lao động, luồng đầu tư xanh, cho đến nỗ lực số hóa các thủ tục hành chính.
Tất cả những chuyển động này đang phác họa rõ nét cách nhìn của các nhà đầu tư châu Âu về tương lai Việt Nam: một nền kinh tế đầy tiềm năng, song vẫn cần tiếp tục tháo gỡ những nút thắt thể chế để duy trì đà tăng trưởng bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh dài hạn.
Diễn biến chỉ số niềm tin kinh doanh do EuroCham công bố
Ứng phó với biến động
Dù chịu ảnh hưởng từ những biến động của thương mại toàn cầu, xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng khỏi Việt Nam vẫn ở mức rất thấp. EuroCham cho biết, chỉ 3% doanh nghiệp được hỏi đang cân nhắc điều chỉnh hoạt động ra ngoài Việt Nam, trong khi 3% khác lại xem xét mở rộng hoặc điều chỉnh hoạt động ngay trong nước.
Điều này một lần nữa khẳng định Việt Nam như một điểm đến sản xuất và đầu tư đáng tin cậy, bền vững trong chuỗi giá trị khu vực.
Bên cạnh đó, tuy vẫn còn nhiều câu hỏi xoay quanh quy định về “hàng trung chuyển” từ phía Hoa Kỳ và các thỏa thuận thương mại đối ứng vẫn đang trong quá trình đàm phán, phần lớn nhà đầu tư châu Âu không có kế hoạch điều chỉnh đáng kể trong chiến lược đầu tư hoặc vận hành.
Các yếu tố như tuân thủ pháp lý, biến động thị trường và chiến lược tìm nguồn cung có phần “phức tạp hơn”, nhưng chưa đủ mạnh để làm lung lay cam kết dài hạn của doanh nghiệp châu Âu đối với Việt Nam.
Việt Nam tiếp tục là điểm đến hàng đầu khu vực của các nhà đầu tư châu Âu. Ảnh: Hoàng Anh
Chủ tịch EuroCham Bruno Jaspaert cho biết: “Áp lực đang dần hiện rõ, song vẫn nằm trong phạm vi mà chúng tôi quan sát được từ các kỳ khảo sát trước. Điều đáng chú ý nhất là sự cải thiện mạnh mẽ trong tâm lý doanh nghiệp: 80% người tham gia khảo sát bày tỏ lạc quan về triển vọng trong 5 năm tới, và 76% cho biết họ sẽ giới thiệu Việt Nam như một điểm đến đầu tư. Điều đó cho thấy sức hút của Việt Nam vẫn giữ vững bất chấp các yếu tố ngoại cảnh”.
Ngoài ra, việc FTSE Russell nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ ‘cận biên’ lên nhóm ‘mới nổi thứ cấp’ càng thể hiện niềm tin ngày càng tăng của nhà đầu tư quốc tế và vị thế ngày càng cao của Việt Nam trên bản đồ đầu tư toàn cầu.
Chuyện cải cách hành chính
Hiệu quả hành chính vẫn là một trong những thách thức lớn nhất mà các nhà đầu tư châu Âu tại Việt Nam phải đối mặt, với 65% doanh nghiệp được hỏi cho rằng các thủ tục phức tạp đang cản trở hoạt động kinh doanh.
Các quy trình liên quan đến thuế – đặc biệt là hoàn thuế giá trị gia tăng – vẫn gây nhiều khó khăn, trong khi cách hiểu và áp dụng quy định về giấy phép lao động không thống nhất giữa các địa phương tiếp tục tạo ra những rào cản trong vận hành.
Tuy nhiên, Việt Nam đã có bước tiến lớn khi Chính phủ ban hành ba văn bản mới, bao gồm Nghị định 219, 221 và Nghị quyết 229 nhằm hiện đại hóa quy định về thị thực và giấy phép lao động, hướng tới một quy trình minh bạch, nhất quán và dễ dự đoán hơn.
Theo kết quả khảo sát, gần một nửa doanh nghiệp cho biết những cải cách này đã mang lại tác động tích cực trong hoạt động của họ, trong khi phần còn lại cho rằng ảnh hưởng vẫn chưa rõ nét, chủ yếu do vấn đề chuyển tiếp trong giai đoạn đầu thực thi.
Ông Bruno Jaspaert nhấn mạnh: “Khi Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, thu nhập cao trong hai thập kỷ tới, lưu chuyển nhân tài và chuyển giao kỹ năng cần được xem là trọng tâm của hành trình này. Những cải cách hiện nay là nền tảng then chốt để đảm bảo nguồn chuyên môn quốc tế có thể luân chuyển linh hoạt đến nơi cần thiết nhất, từ đó thúc đẩy đổi mới sáng tạo và nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực tư nhân Việt Nam”.
Kết quả BCI một lần nữa khẳng định vị thế của Việt Nam là một trong những điểm đến đầu tư triển vọng nhất của châu Âu tại châu Á.
Tuy nhiên, trong bối cảnh thế giới ngày càng biến động và khó lường, tinh thần lạc quan cần được neo vững trên nền tảng của cải cách linh hoạt và khả năng thích ứng bền bỉ.
Các doanh nghiệp nhấn mạnh rằng năng lực cạnh tranh dài hạn của Việt Nam phụ thuộc vào tính nhất quán và minh bạch của khung pháp lý giữa các địa phương, cũng như hiệu quả của bộ máy hành chính.
Kiều Mai /Nhà Quản trị