Trong ba thập kỷ qua, thị trường ô tô điện đã được cải thiện đáng kể về mọi mặt: Hiệu suất, hiệu quả, phạm vi lái, kiểu dáng và tính khả dụng.
Biến đổi khí hậu là một mối đe dọa hiện hữu toàn cầu. Tác động của nó đặc biệt được cảm nhận ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương, nơi hàng nghìn cộng đồng dễ bị tổn thương phải hứng chịu các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt và thảm họa khí hậu do khí nhà kính thải ra từ ngành công nghiệp (GHGs) qua hàng thế kỷ.
Các nền kinh tế APEC thải ra khí nhà kính với tỷ lệ cao hơn một cách không tương xứng so với tỷ trọng trong sản lượng kinh tế toàn cầu hoặc dân số. Năm 2021, các nhà lãnh đạo APEC cam kết “lồng ghép hành động về biến đổi khí hậu trong các dòng công việc liên quan của APEC.” Một trong những quy trình phù hợp nhất trong diễn đàn APEC là giao thông vận tải, một ngành vẫn phụ thuộc phần lớn vào nhiên liệu hóa thạch tạo ra khí nhà kính và chiếm khoảng 1/4 lượng khí thải trên toàn thế giới.
Chiến lược hiệu quả và hiệu quả nhất về mặt kinh tế để giảm đáng kể lượng phát thải khí nhà kính từ giao thông vận tải là thúc đẩy việc sử dụng rộng rãi các phương tiện giao thông điện (EV).
Điều này có nghĩa là chuyển xe máy, xe ba bánh, ô tô, xe tải và xe buýt từ việc phụ thuộc vào động cơ đốt trong, sử dụng dầu, sang chủ yếu dựa vào pin điện. Xe điện có mức tiêu thụ năng lượng thấp hơn trên mỗi km và lượng khí thải carbon thấp hơn so với xe động cơ đốt trong. Đặc biệt, những chiếc EV đầy pin, không thải ra chất ô nhiễm không khí trong ống xả.
Trong ba thập kỷ qua, thị trường ô tô điện đã được cải thiện đáng kể về mọi mặt: hiệu suất, hiệu quả, phạm vi lái, kiểu dáng và tính khả dụng. Mỗi nhà sản xuất ô tô lớn hiện nay đều cung cấp nhiều loại xe điện khác nhau để bán, thường ở mức giá hấp dẫn và sẽ chỉ tiếp tục giảm giá.
Khi công nghệ được cải thiện, chi phí pin tiếp tục giảm, có nghĩa là xe điện có thể trở nên rẻ hơn xe chạy xăng và động cơ diesel trước năm 2030. Xe điện đã tiết kiệm chi phí nhiên liệu và giảm chi phí vận hành và bảo dưỡng cho chủ sở hữu. Đến năm 2026, xe điện chạy pin đầy dự kiến sẽ có tổng chi phí sở hữu thấp nhất đối với xe ô tô cỡ nhỏ và lớn.
Ở những nơi mà xe điện sẽ chiếm ưu thế trên các con đường và các tuyến đường cao tốc, ô nhiễm không khí tại địa phương sẽ được giảm thiểu. Làm cho chúng phổ biến ở khắp mọi nơi sẽ là một lợi ích trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Nhưng có thể làm gì để tăng tốc quá trình chuyển đổi? Các nhà nghiên cứu từ Viện Nghiên cứu Giao thông vận tải của Đại học California và Đơn vị Hỗ trợ chính sách APEC, đưa ra bốn khuyến nghị dựa trên dữ liệu để phát triển thị trường xe điện từ góc nhìn của các chính phủ và các nhà hoạch định chính sách. Theo tiến sĩ Daniel Sperling, các nhà hoạch định chính sách có thể hỗ trợ điện khí hóa phương tiện bằng cách: thay đổi các quy định của ngành công nghiệp ô tô, đưa ra các biện pháp khuyến khích mua và sử dụng xe điện, xây dựng cơ sở hạ tầng để tính phí và bằng cách quảng bá rộng rãi.
Ít người biết nhiều về xe điện và càng ít người biết đến những tiến bộ gần đây đang khiến xe điện ngày càng trở nên hấp dẫn hơn từ quan điểm kinh tế và môi trường. Điều này xảy ra ngay cả ở những nơi được coi là thị trường trưởng thành cho ngành công nghiệp xe điện, chẳng hạn như California. Trong khi các nhà sản xuất ô tô sẽ quảng cáo một cách đáng tin cậy, họ tương đối tụt hậu trong việc tiếp thị EV.
Điều này có thể là do thị trường hiện đang bị hạn chế về nguồn cung, thay vì bị hạn chế về nhu cầu - nghĩa là, các nhà sản xuất ô tô không sản xuất xe điện đủ nhanh - mặc dù điều đó có thể thay đổi khi các mục tiêu bán hàng xe điện được ban hành trong luật. Trong thời gian chờ đợi, các chính phủ có thể giúp một tay bằng cách tương tác trực tiếp với người tiêu dùng thông qua các chương trình giáo dục cộng đồng và tiếp cận cộng đồng.
Bằng chứng thuyết phục nhất về lợi ích lâu dài có thể không đủ để thuyết phục người tiêu dùng bình thường sử dụng điện. Các chính phủ có thể phải thực hiện các bước bổ sung, chẳng hạn như cung cấp các ưu đãi cho việc mua và sử dụng xe điện, và thậm chí cho đến nay là cung cấp trợ cấp cho người tiêu dùng.
Các nhà hoạch định chính sách có thể miễn thuế mua hoặc giá trị gia tăng cho người mua xe điện hoặc áp đặt phí đối với người mua xe phát thải cao và giảm giá cho người mua xe phát thải thấp, đặc biệt là xe điện (chính sách được gọi là “phí bảo hiểm”). Hơn nữa, những đặc quyền nhất định có thể được trao cho những người đã sử dụng xe điện, chẳng hạn như bãi đậu xe ưu đãi, sử dụng làn đường dành cho xe buýt hoặc xe chung và giảm giá phí. Theo các nghiên cứu, những phần thưởng rất dễ nhìn thấy này đã lôi kéo người tiêu dùng chuyển sang sử dụng điện.
Xem xét việc giảm chi phí pin, các nhà sản xuất có vị trí tốt để mở rộng quy mô sản xuất xe điện - nhưng có thể cản trở họ nếu các chính sách không bắt buộc họ phải làm như vậy. Một cách để đạt được điều đó là thông qua các tiêu chuẩn về tiết kiệm nhiên liệu và khí thải CO2 do chính phủ đặt ra. Nếu những điều này đủ tham vọng, các nhà sản xuất ô tô sẽ phải bán xe điện để tuân thủ.
Một cách khác, trực tiếp hơn, là tăng doanh số bán xe điện thông qua các mức thuế hoặc mục tiêu bán hàng do cơ quan quản lý đặt ra cho các nhà sản xuất ô tô. Nếu nhà sản xuất không đạt được mục tiêu, họ sẽ bị tính phí. Thông điệp này sẽ không chỉ hướng đến các nhà sản xuất ô tô mà còn hướng tới các tổ chức khác, những tổ chức có thể góp phần vào quá trình khử cacbon trong giao thông — chẳng hạn như chính quyền địa phương (người cấp giấy phép thu phí cơ sở hạ tầng) và các đại lý xe hơi (người sẽ tiếp thị EV).
Một trong những lĩnh vực quan trọng nhất phải được đưa vào giai đoạn đầu là ngành công nghiệp điện, ngành sẽ phải đầu tư và hỗ trợ việc lắp đặt bộ sạc tại nhà, nơi làm việc và không gian công cộng nếu xe điện trở thành tiêu chuẩn. Làm cho điều này xảy ra để tăng phạm vi của xe điện sẽ là một nỗ lực đầu tư lớn và dài hạn của khu vực công-tư.
Khi thị trường xe điện mở rộng, mạng lưới sạc cũng vậy, đặc biệt là ở các khu vực đô thị dày đặc hơn, nơi hầu hết mọi người sống trong các tòa nhà nhiều đơn vị, sẽ cần đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng sạc công cộng. Các nhà hoạch định chính sách có thể hỗ trợ việc đưa ra các trạm thu phí tại tất cả các địa điểm thích hợp bằng nguồn vốn công, và bằng cách hợp lý hóa việc xử lý giấy phép, cung cấp địa điểm lắp đặt cơ sở hạ tầng và hỗ trợ các nhà cung cấp cơ sở hạ tầng.
Việt Dũng
Nguồn Báo Công Thương