Chỉ còn một tuần nữa là đến ngày Donald Trump nhậm chức Tổng thống Hoa Kỳ, Ukraine đang chuẩn bị cho một số lựa chọn khó khăn trong những tháng tới. Quân đội của họ đang ở thế yếu trên chiến trường, họ thiếu những người lính có kinh nghiệm và không chắc viện trợ quân sự sẽ tiếp tục đến với tốc độ như hiện tại.
Ukraine đang mất thế trận
Tại Kiev, chính quyền Ukraine chờ đợi, theo dõi các tín hiệu từ Moscow và Washington, đồng thời nhắc lại gần như hằng ngày mong muốn có một “nền hòa bình công bằng”. Bất kỳ ý định nào về việc lấy lại lãnh thổ bị Nga chiếm giữ đều đang bị trì hoãn vô thời hạn.
Mặc dù chịu tổn thất nặng nề, lực lượng Nga vẫn tiếp tục tiến về phía trước ở vùng Donetsk, một trong bốn vùng mà Moscow đã sáp nhập và đang tìm cách kiểm soát hoàn toàn. Những thành quả hằng ngày của Nga được đo bằng các cánh đồng và đường phố khi họ tiến dần về vành đai công nghiệp của khu vực.
Theo các nhà phân tích nguồn mở WarMapper, Nga đang kiểm soát khoảng 20% diện tích Ukraine, bao gồm Crimea và các khu vực Donetsk, Luhansk mà nước này đã kiểm soát trước năm 2022. Lực lượng Nga đã kiểm soát thêm khoảng 400 km vuông vào tháng 12/2024.
Các đơn vị Ukraine bị áp đảo về số lượng ở phía đông. Một chỉ huy cho biết các nhóm nhỏ bộ binh Nga đang tiến hành các cuộc tấn công từ nhiều hướng cùng một lúc, khiến lực lượng Ukraine không thể tập trung hỏa lực.
Mick Ryan, người viết blog Futura Doctrina, cho biết: “Mặc dù mối tương quan giữa các lực lượng liên quan đến hỏa lực chiến thuật, máy bay không người lái và cuộc tấn công tầm xa dường như không có lợi cho cả hai bên ở mức độ đáng kể, nhưng nhân lực vẫn là yếu tố khác biệt chính giữa Nga và Ukraine”.
Theo video định vị địa lý, các đơn vị Nga hiện cách trung tâm Pokrovsk khoảng 5 km và đã kiểm soát Kurakhove cùng một phần thị trấn Toretsk.
Chỉ huy của một tiểu đoàn Ukraine gần Pokrovsk cho biết lực lượng Nga tại đây đã tăng cường pháo kích và tấn công bằng bom lượn.
Người phát ngôn quân đội Viktor Tregubov nói với truyền hình Ukraine rằng giao tranh vẫn tiếp diễn xung quanh Kurakhove và quân đội đang cố thủ tại nhà máy điện, vì vậy không thể nói rằng quân đội Nga đã chiếm được thị trấn hoàn toàn. Nhưng tất nhiên, hầu hết thị trấn đã bị san phẳng thành đống đổ nát.
Mục tiêu của Kiev là bảo vệ những gì họ vẫn nắm giữ. Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine Rustem Umerov phát biểu tại cuộc họp với các đồng minh, Nhóm liên lạc quốc phòng Ukraine ở Đức tuần trước rằng ưu tiên của Ukraine trong năm nay sẽ là ổn định tiền tuyến và tăng cường năng lực phòng thủ.
Các thành viên của Nhóm liên lạc đã cam kết hơn 126 tỷ đô la hỗ trợ an ninh cho Ukraine trong 3 năm qua. Các đối tác cam kết hỗ trợ thêm tại Đức trong tuần này, bao gồm 30.000 máy bay không người lái và nhiều hệ thống phòng không hiện đại.
Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ Lloyd Austin cho biết liên minh phải tiếp tục sát cánh cùng Ukraine và tăng cường sự ủng hộ của Ukraine trong các cuộc đàm phán mà một ngày nào đó sẽ chấm dứt cuộc chiến.
Tuy nhiên, câu hỏi nóng hổi nhất chính là “ngày nào đó”. Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ nói về chính quyền Trump sắp tới rằng “Tôi sẽ không suy đoán về hướng đi của họ”.
Bộ trưởng Quốc phòng Đức Boris Pistorius thậm chí còn gợi ý rằng chính quyền Hoa Kỳ sắp tới có thể sẽ ngừng các cuộc họp của Nhóm tiếp xúc, nếu vậy thì “họ sẽ cần phải tiếp tục dưới một hình thức khác”.
Các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt xung đột hiện nay có vẻ khó có thể xảy ra. “Lý do rất đơn giản. Moscow không sẵn sàng cho bất kỳ sự thỏa hiệp nào. Họ muốn giành chiến thắng, không phải để hòa”, Arkady Moshes viết trong 19FortyFive.
“Thành công có thể đạt được trên chiến trường hoặc tại bàn đàm phán, nhưng phải là điều không thể nghi ngờ. Theo quan điểm của Tổng thống Nga Putin, Ukraine cần phải bị đánh bại, phương Tây phải thừa nhận thất bại của Ukraine và của chính họ một cách công khai”, Moshes nói thêm.
Các cuộc đàm phán tiềm năng
Đặc phái viên của Trump về Ukraine, Keith Kellogg, tuần trước cho biết ông hy vọng có thể đưa ra một giải pháp vững chắc và bền vững cho cuộc xung đột trong vòng 100 ngày. Bản thân Trump đã nói trong chiến dịch tranh cử rằng ông sẽ chấm dứt giao tranh trong vòng 24 giờ sau khi nhậm chức, nhưng khi được hỏi về thời điểm ông có thể chấm dứt xung đột, gần đây ông đã nói: “Tôi hy vọng 6 tháng”.
Không rõ mục tiêu kiên định của Điện Kremlin có phù hợp với kế hoạch của chính quyền Trump sắp tới hay không.
Ryan, blogger của Futura Doctrina, tin rằng Putin có khả năng đảm bảo rằng bất kể thế nào, mục tiêu 100 ngày sẽ thất bại.
Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đưa ra rất ít dấu hiệu về các thông số có thể chấp nhận được đối với Ukraine. Ông cho biết: "Chúng tôi chắc chắn sẽ kiên định và đạt được hòa bình lâu dài cho người dân và đất nước của chúng tôi."
Ưu tiên của ông là trình bày trực tiếp việc của Ukraine với Trump. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Heorhii Tykhyi cho biết Ukraine đang chuẩn bị đàm phán ở “cấp cao nhất”.
“Lập trường của chúng tôi rất rõ ràng: mọi người ở Ukraine đều muốn chấm dứt chiến tranh theo những điều khoản công bằng với Ukraine.”, Volodymyr Zelensky cho biết.
Trọng tâm của bất kỳ giải pháp nào cho Kiev sẽ là sự đảm bảo về một lệnh ngừng bắn có thể được giám sát và sự đảm bảo dài hạn cho Ukraine nhằm ngăn chặn Nga sử dụng lệnh ngừng bắn để tập hợp lại và nối lại các hành động thù địch.
Điều đó phải bao gồm “đầu tư đáng kể vào sức mạnh không quân, phòng thủ tên lửa đạn đạo, một sư đoàn hạng nặng được trang bị đầy đủ, theo tiêu chuẩn NATO”, Dickson và Holowinsky nói. Trong khi đó, họ nói thêm: “Zelensky phải có tầm nhìn chiến lược dài hạn, hiểu rằng các vùng lãnh thổ đã mất thực chất là một phần hoại tử phải được cắt bỏ để cứu cơ thể khỏe mạnh”.
Ít nhất thì Moscow cũng sẽ yêu cầu Ukraine nhượng lại lãnh thổ đã mất và từ bỏ nỗ lực gia nhập NATO, điều mà Trump cho là một sự khiêu khích đối với Nga.
Thay vào đó, Kiev sẽ phải đàm phán các điều khoản khác, như Zelensky đã nói trong một cuộc phỏng vấn trên truyền hình Ý tuần trước, rằng sẽ “ngăn chặn Nga quay trở lại với hành động xâm lược”.
Nhưng Điện Kremlin có thể sẽ đòi hỏi nhiều hơn thế.
Theo Serhii Kuzan của Hội đồng Đại Tây Dương, Kiev "dự kiến sẽ chấp nhận những hạn chế sâu rộng về quy mô lực lượng vũ trang và các loại hệ thống vũ khí được phép sở hữu. Những đề xuất này không phải là công thức cho một giải pháp bền vững". Moscow không hề có dấu hiệu từ bỏ yêu cầu tối đa của mình đối với toàn bộ 4 khu vực mà họ tuyên bố đã sáp nhập. Điều này có nghĩa là phải trao trả một lượng lớn lãnh thổ Ukraine chưa bị chiếm đóng, bao gồm cả thành phố Zaporizhzhia với dân số khoảng 3/4 triệu người, Kuzan lưu ý.
Hiện tại, cả Nhà Trắng và nhiều nhà bình luận đều không thấy bên nào muốn bắt đầu đàm phán, phát ngôn viên An ninh Quốc gia Hoa Kỳ John Kirby cho biết.
Trong khi cả Điện Kremlin và Trump đều bày tỏ sự sẵn sàng cho một hội nghị thượng đỉnh, những nỗ lực vội vã nhằm thúc đẩy các cuộc đàm phán về xung đột Ukraine có thể phản tác dụng, theo nhà bình luận người Nga Giorgy Bovt.
“Nếu cuộc họp được tổ chức sớm, khi các điều kiện cho hòa bình vẫn chưa chín muồi, nó sẽ gây hại nhiều hơn là có lợi. Có thể dẫn đến sự leo thang thậm chí còn lớn hơn. Đồng thời, cả hai bên tham chiến vẫn đang đặt cược vào việc tiếp tục chiến sự, không coi lực lượng của họ đã kiệt sức”, ông viết trên Telegram.
TD-MD /Báo Thanh Hoá