Bộ Tư pháp là một trong các bộ, ngành được Bộ Công Thương xin ý kiến trong quá trình xây dựng chính sách thí điểm quản lý thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử.
Thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử là những sản phẩm không còn quá xa lạ với nhiều người tiêu dùng Việt Nam. Nhưng thực tế đang có khoảng trống pháp lý trong việc quản lý loại hình sản phẩm thuốc lá thế hệ mới này.
Thực hiện chỉ đạo của Chính phủ, Bộ Công Thương đã chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan ngang bộ, tổ chức có liên quan nghiên cứu xây dựng quy định phù hợp để quản lý các sản phẩm thuốc lá điện tử. Trong quá trình xây dựng chính sách thí điểm quản lý thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử, Bộ Công Thương đã xin ý kiến các Bộ, ngành liên quan, trong đó có Bộ Tư pháp.
Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản liên quan chưa đề cập cụ thể và không định nghĩa các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới, tạo nên khoảng trống pháp lý rất lớn với sản phẩm này. Ảnh minh họa: Medlatec
Theo đại diện Bộ Công Thương, phản hồi về việc này, Bộ Tư pháp cho rằng cần có nghiên cứu và đánh giá về sự tương thích của thuốc lá thế hệ mới với định nghĩa “thuốc lá" tại khoản 1 Điều 2 Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012.
Trường hợp các loại thuốc lá thế hệ mới thuộc phạm vi định nghĩa “thuốc lá", Bộ Công Thương có thể đề xuất đưa định nghĩa về các loại thuốc lá thế hệ mới vào dự thảo Nghị định về kinh doanh thuốc lá thay thế Nghị định số 67/2013/NĐ-CP.
Ngược lại, nếu thuốc lá thế hệ mới không thuộc đối tượng điều chỉnh của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá năm 2012 thì không quy định về thuốc là thế hệ mới trong dự thảo Nghị định.
Những sản phẩm tương tự không có nguồn gốc từ nguyên liệu thuốc lá ngoài phạm vi điều chỉnh của Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá (bao gồm thuốc lá điện tử hệ thống mở do được pha trộn nhiều chất gây hại cho sức khỏe con người không thuộc phạm vi quản lý của Bộ Công Thương) không quy định trong dự thảo Nghị định.
Thông tin thêm về việc quản lý các loại hình thuốc lá thế hệ mới, ông Ngô Khải Hoàn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), cho hay những năm gần đây trên thị trường xuất hiện thuốc lá nung nóng (gồm điếu thuốc lá nung nóng và thiết bị nung nóng điếu thuốc lá) và thuốc lá điện tử.
Ông Ngô Khải Hoàn, Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương. Ảnh: MOIT
Thuốc lá nung nóng bao gồm điếu thuốc lá nung nóng và thiết bị nung nóng điếu thuốc lá. Điếu thuốc lá nung nóng được sản xuất từ toàn bộ hoặc một phần nguyên liệu thuốc lá, bao gồm hỗn hợp phụ phẩm nguyên liệu thuốc lá đã qua chế biến như thuốc lá tấm… Khi sử dụng, điếu thuốc lá được nung nóng bằng thiết bị điện tử và tạo ra khí hơi (aerosol) có chứa nicotin và các hóa chất khác.
Thuốc lá điện tử bao gồm dung dịch thuốc lá điện tử và thiết bị làm nóng dung dịch thuốc lá điện tử; cung cấp nicotin cho người sử dụng thông qua thiết bị điện tử làm bay hơi dung dịch thuốc lá điện tử tạo ra khí hơi (aerosol) có chứa nicotin và các thành phần khác. Thuốc lá điện tử với nhiều chủng loại đa dạng trong đó có hệ thống đóng và hệ thống mở.
Vẫn theo ông Hoàn, hoạt động sản xuất, kinh doanh thuốc lá là ngành nghề kinh doanh có điều kiện, được điều chỉnh bởi Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và các văn bản liên quan. Tuy nhiên, trong luật này chưa đề cập cụ thể và không định nghĩa các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới.
"Điều đó tạo nên khoảng trống pháp lý với sản phẩm này. Trong khi đó tình hình buôn lậu và sử dụng sản phẩm này đang rất phức tạp, chế tài xử lý chưa đủ mạnh, chỉ xử lý hành chính và chưa có chế tài để xử lý hình sự", ông Hoàn cho biết.
Từ thực tế đó, ông Hoàn cho hay trên cơ sở Chính phủ giao Bộ Công Thương nghiên cứu xây dựng quy định phù hợp để quản lý các sản phẩm này, Bộ đã hoàn thiện đề tài “Nghiên cứu đề xuất giải pháp quản lý thuốc lá điện tử tại thị trường Việt Nam” vào năm 2020.
Bộ Công Thương cũng đã tổ chức hội thảo giữa các cơ quan quản lý nhà nước với sự tham gia của các Bộ, ngành và các đơn vị liên quan để trao đổi về định hướng chính sách, có tham khảo kinh nghiệm quản lý quốc tế của các nước để đề xuất chính sách quản lý sản phẩm thuốc lá thế hệ mới phù hợp với điều kiện thực tiễn tại Việt Nam.
Tại công văn số 5200/TTr-BCT ngày 26/8/2021, Bộ Công Thương đã có Tờ trình báo cáo Thủ tướng Chính phủ về việc xây dựng các phương án quản lý các loại hình thuốc lá thế hệ mới tại Việt Nam.
Bộ Công Thương cũng đã rất thận trọng trong việc đề xuất chính sách quản lý các loại hình sản phẩm mới này theo hướng chỉ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép thí điểm việc sản xuất, nhập khẩu và lưu thông thuốc lá làm nóng như sản phẩm thuốc lá trong thời gian 02 năm theo quy định của Luật phòng, chống tác hại của thuốc lá và giao Bộ Công Thương xây dựng xây dựng Cơ chế thí điểm quản lý thuốc lá làm nóng trên cơ sở các ý kiến đã được thống nhất giữa các Bộ, ngành.
Đối với thuốc lá điện tử, Bộ Công Thương đã kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Y tế thành lập Tổ công tác nghiên cứu, đề xuất chính sách quản lý thí điểm đối với thuốc lá điện tử trình Thủ tướng Chính phủ xem xét, quyết định.
“Trong thời gian chưa ban hành chính sách, Bộ Công Thương kiến nghị chưa cho phép lưu hành sản phẩm thuốc lá điện tử tại Việt Nam”, ông Hoàn cho hay.
Trong quá trình xây dựng chính sách thí điểm quản lý thuốc lá nung nóng và thuốc lá điện tử, Bộ Công Thương cũng đã tổ chức 2 cuộc làm việc với Bộ Y tế để thống nhất quan điểm về chính sách quản lý thuốc lá thế hệ mới.
Đối với quan điểm của Bộ Y tế về việc cấm thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng, Bộ Công Thương cho rằng Bộ Y tế có trách nhiệm nghiên cứu và đánh giá một cách có cơ sở khoa học đối với tác hại của các loại sản phẩm này tới sức khỏe người sử dụng.
“Trường hợp các sản phẩm này có tác hại tới mức phải cấm lưu hành và sử dụng thì Bộ Công Thương ủng hộ quan điểm này của Bộ Y tế trên cơ sở bảo vệ sức khỏe toàn dân”, ông Hoàn nhấn mạnh.
Hòa Bình
Kinh tế Việt Nam /Báo Công Thương