Theo quyết định phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển hệ thống cảng biển Việt Nam thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã được Chính phủ phê duyệt vào tháng 9-2021, hệ thống cảng biển Đồng Nai thuộc nhóm cảng biển số 4.
Trong nhóm cảng biển số 4, các cảng biển Đồng Nai được xác định là cảng biển loại 1. So với các quy hoạch được duyệt đến năm 2020, sản lượng hàng hóa thông qua các cảng biển Đồng Nai đều đã vượt quy hoạch. Cụ thể, sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển Đồng Nai năm 2019 khoảng 18,4 triệu tấn. Trong 2 năm 2020 và 2021, do ảnh hưởng bởi dịch bệnh Covid-19, sản lượng hàng hóa thông qua hệ thống cảng biển trên địa bàn tỉnh có sụt giảm nhẹ, đạt 18,1 triệu tấn vào năm 2020 và 17,5 triệu tấn trong năm 2021.
Mặc dù vượt quy hoạch về sản lượng hàng hóa nhưng về phát triển hệ thống cảng biển trên địa bàn tỉnh lại chưa đạt theo quy hoạch đề ra.
Theo Cảng vụ Hàng hải Đồng Nai, trên địa bàn tỉnh hiện có các cụm cảng gồm: Long Bình Tân - Bình Dương; Gò Dầu và Nhơn Trạch. Trong số này, cụm cảng Long Bình Tân - Bình Dương có 6 bến cảng chuyên dùng và 2 bến cảng tổng hợp. Trong khi đó, cụm cảng Gò Dầu theo quy hoạch sẽ có 13 cầu cảng được xây dựng nhưng hiện nay mới có 11 cầu cảng hoàn thành xây dựng. Đối với cụm cảng Nhơn Trạch, hiện nay cũng mới có 11 cầu cảng được xây dựng trên tổng số 21 cầu cảng được quy hoạch.
Số liệu tổng hợp của đơn vị tư vấn cho thấy, về số lượng cầu cảng, các cảng biển trên địa bàn tỉnh mới chỉ hoàn thành đạt hơn 64% so với quy hoạch được duyệt đến năm 2020. Tương tự, về chiều dài cầu cảng, Đồng Nai hiện cũng mới chỉ đạt được hơn 57% so với quy hoạch được duyệt đến năm 2020.
Khu bến Phước An, Gò Dầu, Phước Thái (trên sông Thị Vải) có phạm vi quy hoạch gồm vùng đất, vùng nước trên sông Thị Vải, thuộc H.Nhơn Trạch. Khu bến cảng này có chức năng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh Đông Nam bộ và khu vực Tây nguyên với các bến tổng hợp, container, hàng rời, hàng lỏng/khí. Đối với cỡ tàu, khu bến này có thể đón tàu có trọng tải đến 60 ngàn tấn phía hạ lưu cầu Phước An và đến 30 ngàn tấn phía thượng lưu cầu Phước An đến Gò Dầu, Phước Thái, phù hợp với điều kiện khai thác tuyến luồng hàng hải và tĩnh không công trình vượt sông.
Khu bến Nhơn Trạch có phạm vi quy hoạch bao gồm vùng đất, vùng nước bên phải tuyến luồng Sài Gòn - Vũng Tàu, luồng Đồng Nai, luồng Đồng Tranh thuộc địa phận H.Nhơn Trạch. Chức năng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội các tỉnh Đông Nam bộ với các bến tổng hợp, hàng rời, hàng lỏng/khí. Về cỡ tàu, khu bến có thể đón tàu trọng tải đến 45 ngàn tấn phù hợp với điều kiện khai thác tuyến luồng hàng hải và tĩnh không công trình vượt sông.
Khu bến Long Bình Tân (trên sông Đồng Nai) gồm vùng đất, vùng nước bên phải tuyến luồng Đồng Nai (phía hạ lưu cầu Đồng Nai). Chức năng là khu bến cảng vệ tinh, đầu mối gom hàng cho các cảng biển trong khu vực và phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Khu bến cảng này có bến tổng hợp, container, hàng lỏng/khí. Cỡ tàu trọng tải đến 5 ngàn tấn.
Về phân khúc hoạt động của hệ thống cảng biển, theo đại diện Cục Hàng hải Việt Nam, trong khoảng 6 năm trở lại đây, các hãng tàu đưa vào sử dụng các “size” tàu rất lớn. Với những tàu này, quy mô cảng biển phải lớn mới có thể đáp ứng. Do cỡ tàu vận tải thay đổi nên những tàu cỡ từ 60 ngàn tấn trở xuống chủ yếu phục vụ các tuyến nội Á, nội địa, còn những tuyến Âu - Mỹ thường phải là cỡ tàu từ 100 ngàn tấn trở lên.
Hiện nay có 3 phân khúc tàu biển chính gồm: từ 100-230 ngàn tấn chuyên vận chuyển các tuyến đường xa; phân khúc nội Á với cỡ tàu từ 30-70 ngàn tấn và phân khúc nội địa với cỡ tàu từ 30 ngàn tấn trở xuống. Như vậy, đối với hệ thống cảng biển Đồng Nai, dựa vào xu hướng vận tải biển và quy mô cảng biển, đơn vị tư vấn cũng đã định hướng phân khúc phát triển cho hệ thống cảng biển của tỉnh. Theo đó, hệ thống cảng biển Đồng Nai cần tập trung vào 2 phân khúc nội Á và nội địa.
Đối với hệ thống cảng biển Đồng Nai, cảng Phước An sẽ là nơi phát triển chính cho phân khúc nội Á. Các cảng biển còn lại chủ yếu sẽ thực hiện nhiệm vụ vệ tinh, gom hàng.
Duy Khương