Vướng mắc kiểm nghiệm được tháo gỡ, xuất khẩu sầu riêng thông suốt trở lại, thị trường ổn định cuối vụ.
Hoạt động kiểm nghiệm sầu riêng xuất khẩu cơ bản đã trở lại bình thường
Thời gian vừa qua, xuất hiện một số thông tin liên quan đến tình trạng ùn tắc xuất khẩu sầu riêng tại một số địa phương Tây Nguyên, trong đó có Đắk Lắk, vùng trồng lớn nhất cả nước.
Nguyên nhân được cho là do một số phòng kiểm nghiệm tạm ngừng hoạt động, khiến doanh nghiệp không thể hoàn tất thủ tục phân tích các chỉ tiêu cadimi và vàng O, điều kiện bắt buộc để cấp chứng nhận xuất khẩu. Tình trạng này làm chậm tiến độ thông quan, ảnh hưởng trực tiếp đến việc tiêu thụ sầu riêng, gây nguy cơ thiệt hại cho doanh nghiệp và người dân trồng sầu riêng.
Hiện nay, diện tích sầu riêng ở nước ta có khoảng 148.000ha, sản lượng dự kiến năm nay ước đạt hơn 1,5 triệu tấn. Ảnh minh họa
Cập nhật thông tin mới nhất về việc này, ông Huỳnh Tấn Đạt, Cục trưởng Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, hiện Việt Nam hiện có 24 phòng kiểm nghiệm được Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GACC) công nhận phục vụ xuất khẩu sầu riêng, với tổng công suất lý thuyết khoảng 3.200 mẫu/ngày, đủ để đáp ứng nhu cầu thực tế. Tuy nhiên, từ trung tuần tháng 10/2025, một số phòng kiểm nghiệm đang tạm ngừng hoạt động do bảo trì, hỏng thiết bị hoặc chờ được đánh giá lại.
Trước tình hình đó, vào ngày 24/10, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Hoàng Trung đã họp khẩn với các đơn vị liên quan, yêu cầu các cơ sở được chỉ định phải rà soát tình trạng hoạt động, minh bạch năng lực và bảo đảm tính chính xác, thống nhất giữa các kết quả trong nước và phía Trung Quốc. Thứ trưởng chỉ đạo, công tác kiểm nghiệm cần được thực hiện nhanh, nghiêm túc, tránh sai khác dữ liệu khiến hàng xuất khẩu bị trả về.
Đến nay, sau 1 tuần vào cuộc quyết liệt và chỉ đạo sát sao từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường, tình hình kiểm nghiệm sầu riêng cơ bản đã trở lại bình thường, đảm bảo hoạt động giao thương cho doanh nghiệp.
Tại các cửa khẩu chính, hoạt động xuất khẩu sầu riêng vẫn diễn ra thông suốt. Cụ thể, tại Lạng Sơn hiện có khoảng 200-250 xe/ngày, Lào Cai 100-150 xe và Móng Cái khoảng 50 xe, tổng cộng lưu lượng thông quan mỗi ngày khoảng 300-400 xe hàng.
Hiện nay sản lượng sầu riêng không còn nhiều, đã vào giai đoạn cuối vụ. Việc thu mua và xuất khẩu diễn ra bình thường. Các địa phương, doanh nghiệp cần giữ ổn định thị trường, tránh tâm lý hoang mang. Những vướng mắc, khó khăn trong kiểm nghiệm hay thông quan đề nghị các doanh nghiệp, hợp tác xã liên hệ trực tiếp với hai đơn vị đầu mối là Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường và Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật để được hướng dẫn, xử lý kịp thời.
Bộ Nông nghiệp và Môi trường đã chỉ đạo quyết liệt, huy động đồng bộ các Cục, Vụ, đơn vị liên quan vào cuộc, phối hợp với phía Trung Quốc tháo gỡ từng vướng mắc cụ thể. Mục tiêu là không để bất kỳ lô hàng nào bị gián đoạn chỉ vì khâu kiểm nghiệm hay thủ tục kỹ thuật.
Cục Chất lượng, Chế biến và Phát triển thị trường được giao rà soát năng lực của các phòng thí nghiệm, phối hợp với Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật cử chuyên gia hỗ trợ địa phương. Bộ cũng yêu cầu huy động tối đa các đơn vị đủ điều kiện pháp lý, để xử lý lượng mẫu tồn, bảo đảm xuất khẩu thông suốt, bảo vệ sản xuất cho khoảng 150.000 ha sầu riêng với sản lượng dự kiến trên 1,5 triệu tấn trong năm nay.
Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật đang tăng cường trao đổi kỹ thuật, chia sẻ dữ liệu kiểm nghiệm và tiếp tục hướng dẫn các địa phương chủ động hơn trong việc lấy mẫu, kiểm soát chất lượng, đảm bảo hoạt động sản xuất, tiêu thụ sầu riêng đến cuối vụ.
Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan trung ương và địa phương là yếu tố then chốt để duy trì xuất khẩu ổn định trong giai đoạn cuối vụ. “Tinh thần chung là xử lý nhanh, gọn, đúng quy định, bảo đảm lợi ích cho doanh nghiệp và uy tín nông sản Việt Nam trên thị trường Trung Quốc nói riêng và thị trường quốc tế nói chung”, ông Huỳnh Tấn Đạt cho hay.
Phục hồi xuất khẩu sầu riêng, hướng tới xây dựng chuỗi tiêu thụ bền vững
Đắk Lắk hiện có gần 45.000 ha sầu riêng, trong đó hơn 26.000 ha đã cho thu hoạch, sản lượng toàn tỉnh năm 2025 ước đạt 390.000 tấn, tăng 30.000 tấn so với năm 2024. Đến hết tháng 10/2025, vụ thu hoạch cơ bản đã kết thúc, sản lượng còn lại khoảng 10%, tương đương 30.000 - 40.000 tấn tập trung ở vài xã như Ea Toh, DliêYa, Ea Tân, Ea Bá.
Giá thu mua tại vườn hiện dao động 60.000 - 70.000 đồng/kg, tuy có giảm nhẹ so với năm ngoái nhưng người trồng vẫn có lãi cao. Một số doanh nghiệp thu mua chậm lại do vướng khâu kiểm nghiệm, tuy nhiên nhìn chung hoạt động thu mua, tiêu thụ vẫn diễn ra ổn định.
Hiện toàn tỉnh có 269 mã số vùng trồng và 40 cơ sở đóng gói được cấp mã xuất khẩu chính ngạch sang Trung Quốc. Trong đó 224 vùng đã ủy quyền cho doanh nghiệp xuất khẩu với sản lượng hơn 180.000 tấn; còn 45 vùng xuất khẩu trực tiếp.
Bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Đắk Lắk cho hay, thời gian qua, một số doanh nghiệp phản ánh khó khăn do tạm ngừng cấp phiếu kiểm nghiệm Vàng O và Cadimi khiến tiến độ xuất khẩu bị chậm. Sở đã báo cáo UBND tỉnh và Bộ Nông nghiệp và Môi trường, kiến nghị chỉ đạo các trung tâm kiểm nghiệm tăng tốc xử lý mẫu, không để gián đoạn hoạt động xuất khẩu.
Sở đã, đang phối hợp chặt chẽ với các Cục chuyên ngành, đặc biệt là Cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật, Hiệp hội Sầu riêng tỉnh Đắk Lắk và doanh nghiệp để tháo gỡ vướng mắc, bảo đảm tiêu thụ hết sản lượng cuối vụ, giữ ổn định thị trường và uy tín nông sản Đắk Lắk.
Ông Lê Anh Trung, Chủ tịch Hiệp hội Sầu riêng Đắk Lắk cũng cho biết, từ trung tuần tháng 10/2025, việc kiểm nghiệm hai chỉ tiêu cadimi và vàng O bị ùn tắc. Nguyên nhân chủ yếu do doanh nghiệp trên địa bàn tập trung xét nghiệm tại 2 trung tâm có đủ điều kiện xét nghiệm 2 chỉ tiêu trên, dẫn đến tình trạng quá tải, nhiều lô hàng bị chậm kiểm nghiệm. Sầu riêng bị chậm xét nghiệm, phần lớn nằm tại các kho trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Tuy nhiên, đây không phải là sự tắc nghẽn toàn diện, vẫn có một số đơn vị duy trì được hoạt động xuất khẩu, dù gặp khó khăn.
Chỉ trong vòng một tuần (từ 24/10), nhờ sự chỉ đạo của Chính phủ, sự phối hợp đồng bộ giữa Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cùng các Cục và địa phương, tình trạng tồn đọng mẫu xét nghiệm đã được giải quyết căn bản. Các phòng thử nghiệm tạm dừng trước đây đã hoạt động trở lại, làm việc xuyên đêm để trả kết quả kịp thời cho doanh nghiệp. Tồn đọng đã được tháo gỡ, thị trường đang dần ổn định, doanh nghiệp đã có thể yên tâm tiếp tục thu mua và xuất khẩu nốt sản lượng còn lại, chiếm khoảng 10%, tương đương vài chục nghìn tấn.
Hiệp hội đánh giá rất cao sự chỉ đạo nhanh chóng, quyết liệt của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Tới đây, Hiệp hội sẽ phối hợp cùng UBND, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh triển khai kế hoạch năm 2026 về xây dựng chuỗi sản xuất, tiêu thụ sầu riêng bền vững. UBND tỉnh đã thống nhất chủ trương, dự kiến cuối tháng 11 sẽ tổ chức hội nghị để bàn các giải pháp lâu dài. Đây sẽ là dịp để các doanh nghiệp, cơ quan quản lý và nhà khoa học cùng chung tay hoàn thiện chuỗi giá trị sầu riêng Đắk Lắk.
Theo thống kê của Cục Hải quan, trong 9 tháng năm 2025, xuất khẩu sầu riêng thu về gần 2,77 tỷ USD. Trung Quốc vẫn là thị trường truyền thống lớn nhất khi chi tới 960 triệu USD để nhập khẩu “trái cây vua” của Việt Nam trong tháng 9, chiếm 98,8% tổng kim ngạch xuất khẩu sầu riêng trong tháng. Lũy kế đến hết tháng 9/2025, xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc đạt 2,59 tỷ USD, chiếm 93,6% kim ngạch xuất khẩu của toàn ngành sầu riêng Việt Nam.
Nguyễn Hạnh /Báo Công Thương