Theo số liệu từ Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), xuất khẩu thuỷ sản trong tháng 2 và 2 tháng đầu năm tiếp tục tăng trưởng ấn tượng. Đáng chú ý, nhiều mặt hàng thuỷ sản chủ lực vẫn còn nhiều tiềm năng bứt tốc, miễn là các yếu tố bất ổn như chiến tranh thương mại dưới thời chính quyền Trump không gây thêm gián đoạn.
Trung Quốc, Nhật Bản và Hoa Kỳ chiếm hơn 50% tổng kim ngạch xuất khẩu thuỷ sản
Luỹ kế 2 tháng đầu năm 2025, kim ngạch xuất khẩu thủy sản đạt 1,4 tỷ USD, tăng trưởng 18,2% so với cùng kỳ năm 2024. Trung Quốc, Nhật Bản và Hoa Kỳ là 3 thị trường tiêu thụ hàng thủy sản lớn nhất của Việt Nam, chiếm thị phần lần lượt là 23,3%, 15,5% và 13,8%. So với cùng kỳ năm trước, giá trị xuất khẩu hàng thủy sản sang thị trường Trung Quốc tăng tới 80,8%.
VASEP cho hay tôm tiếp tục là điểm sáng lớn nhất, đóng góp 542 triệu USD trong 2 tháng đầu năm, tăng trưởng 30,8% so với cùng kỳ năm trước. Tính riêng tháng 2, mặt hàng này mang về 231 triệu USD, tăng 33,9%. Sự phục hồi này cho thấy ngành tôm đang lấy lại đà tăng trưởng sau giai đoạn giá thấp kéo dài trong năm 2023-2024.
Theo nhận định của VASEP, dù nhập khẩu từ Trung Quốc và Hoa Kỳ giảm trong năm 2024, các thị trường khác như EU và một số khu vực mới nổi đã bù đắp khoảng trống, giúp sản xuất tôm toàn cầu duy trì ổn định trong khi giá cả cải thiện. Đây là dấu hiệu của sự cân bằng lành mạnh hơn giữa cung và cầu.
Xuất khẩu từng mặt hàng thủy sản trong 2 tháng đầu năm 2025. Nguồn VASEP
EU hiện là thị trường đáng chú ý với lượng nhập khẩu tôm chân trắng tươi đông lạnh và chế biến giá trị gia tăng đạt 376.875 tấn trong năm 2024, tăng 4% so với năm 2023. Xu hướng tăng trưởng dài hạn rõ ràng khi lượng nhập khẩu năm 2024 cao hơn 26% so với năm 2019, chủ yếu nhờ sự đóng góp từ Ecuador (tăng 78%) và Ấn Độ (tăng 47%).
Việt Nam cũng ghi nhận sự phục hồi một phần trong nguồn cung sang EU, củng cố vị thế trong nhóm các nhà cung cấp hàng đầu. Tuy nhiên, cạnh tranh ngày càng gay gắt từ Ecuador và Ấn Độ đòi hỏi Việt Nam phải tập trung vào các sản phẩm giá trị gia tăng và đa dạng hóa thị trường để duy trì lợi thế.
"Triển vọng năm 2025 cho ngành tôm khá lạc quan, miễn là các yếu tố bất ổn như chiến tranh thương mại dưới thời chính quyền Trump không gây thêm gián đoạn. Giá nhập khẩu trung bình tăng từ tháng 10/2024 và dự kiến duy trì ở mức cao trong suốt năm 2025 nhờ tồn kho ổn định, mang lại niềm tin cho cả nhà xuất khẩu và nhập khẩu", bà Lê Hằng, Giám đốc Truyền thông VASEP nhận định.
Xuất khẩu cá tra ghi nhận kim ngạch xuất khẩu 253 triệu USD trong 2 tháng đầu năm 2025, song vẫn suy giảm 0,8% so với cùng kỳ năm 2024. Riêng trong tháng 2, xuất khẩu cá tra đạt 120 triệu USD, tăng mạnh 32,8%, cho thấy dấu hiệu phục hồi trong ngắn hạn.
Giá cá tra thương phẩm hiện ở mức cao nhất trong 3 năm qua, với 32.000-33.000 đồng/kg cho cá trên 1kg/con. Mức giá này đang đem lại lợi nhuận đáng kể cho người nuôi, lợi nhuận trung bình 2.000-3.500 đồng/kg. Đây là kết quả của nhu cầu xuất khẩu tăng, đặc biệt từ cuối năm 2024, khi các doanh nghiệp ghi nhận nhiều đơn hàng ổn định đến ít nhất tháng 6.
Tuy nhiên, thị trường cá tra đối mặt với không ít thách thức. Giá nguyên liệu tăng do chi phí đầu vào (thức ăn, nhân công) leo thang và sự bất ổn từ chính sách thuế quan của Hoa Kỳ, với mức thuế bổ sung 10% áp lên thủy sản chế biến từ Trung Quốc, gián tiếp ảnh hưởng đến dòng chảy thương mại toàn cầu.
Nhu cầu tại Hoa Kỳ vẫn ảm đạm, trong khi tồn kho lớn có thể kìm hãm đà tăng giá cá tra. Do đó, người nuôi cá tra cần thận trọng tránh mở rộng sản xuất tự phát, bởi giá cả hiện tại có thể mang tính “ảo” và dễ lao dốc nếu cung vượt cầu. Việc liên kết với doanh nghiệp, áp dụng công nghệ nuôi hiện đại và tập trung vào sản phẩm giá trị gia tăng sẽ là chìa khóa để duy trì lợi thế cạnh tranh.
Với mặt hàng cá ngừ, kim ngạch xuất khẩu tháng 2 đạt 60 triệu USD, tăng 15,9% so với tháng 2/2024. Luỹ kế 2 tháng đầu năm 2025, xuất khẩu cá ngừ đạt 126 triệu USD, giảm nhẹ 3,5%, so với cùng kỳ năm 2024.
Thị trường Nhật Bản, một trong những điểm đến chính của cá ngừ Việt Nam, cho thấy sự ổn định về giá, dù ở mức thấp. Giá cá ngừ mắt to đông lạnh tại Chợ Toyosu (Tokyo) duy trì quanh mức 650 yên/kg từ tuần thứ tư của năm 2025, thấp hơn 100 yên/kg so với cùng kỳ năm trước, do nguồn cung thắt chặt từ Ấn Độ Dương và Đông Thái Bình Dương. Trong khi đó, cá ngừ vây xanh cao cấp vẫn khan hiếm, đẩy giá đấu giá cá chất lượng cao tại Oma (Aomori) vượt mức 10.000 yên/kg vào ngày 20/2/2025.
VASEP cho rằng ngành xuất khẩu cá ngừ Việt Nam đang đối mặt với những thách thức lớn từ các thị trường nhập khẩu chủ lực như EU và Hoa Kỳ. Quy định về chống đánh bắt bất hợp pháp (IUU) tiếp tục là rào cản lớn đối với thủy sản khai thác, bao gồm cá ngừ, trong đó, quy định kích thước tối thiểu cá ngừ vằn 0,5m tại Nghị định 37/2024 đang khiến cho ngư dân và doanh nghiệp không giải quyết bài toán nguyên liệu.
Tương tự, Hoa Kỳ áp dụng Đạo luật Bảo vệ động vật có vú ở biển (MMPA), yêu cầu các quốc gia xuất khẩu hải sản phải chứng minh quy trình đánh bắt không gây hại đến động vật biển và chứng minh những quy định quản lý tương đồng với Hoa Kỳ. Phía Hoa Kỳ vừa có thông báo không công nhận Việt Nam tương đương, có nguy cơ cấm nhập khẩu nhiều loài hải sản Việt Nam từ ngày 1/1/2026 nếu Việt Nam không có động thái kịp thời.
Để vượt qua, cần sự đồng hành quyết liệt từ các cơ quan thẩm quyền và nhà quản lý ngành trong việc hoàn thiện khung pháp lý, nâng cao năng lực giám sát và hỗ trợ ngư dân tuân thủ tiêu chuẩn quốc tế.
Nhóm sản phẩm như các loại cá khác đem về kim ngạch 303 triệu USD trong 2 tháng đầu năm 2025, tăng 13,6% so với cùng kỳ năm trước. Các sản phẩm hải sản như mực và bạch tuộc, nhuyễn thể có vỏ, cua ghẹ,... trong 2 tháng đều đạt tăng trưởng khá. Sự tăng trưởng về xuất khẩu của hầu hết các sản phẩm đều cho thấy tiềm năng lớn. Đặc biệt, nhuyễn thể có vỏ và cua ghẹ ghi nhận mức tăng trưởng vượt bậc, nhờ nhu cầu tăng mạnh từ thị trường Trung Quốc.
Tuy nhiên, tương tự cá ngừ, các sản phẩm khai thác như mực, bạch tuộc và cua ghẹ cũng chịu áp lực từ quy định IUU và MMPA. EU và Mỹ ngày càng siết chặt kiểm soát nguồn gốc, đòi hỏi truy xuất nguồn gốc đầy đủ và chặt chẽ.
“Nếu không đáp ứng, các mặt hàng này có nguy cơ bị từ chối nhập khẩu, ảnh hưởng nghiêm trọng đến kim ngạch xuất khẩu. Sự phối hợp giữa Chính phủ, doanh nghiệp và ngư dân trong việc xây dựng chuỗi cung ứng bền vững là yếu tố sống còn để giữ vững thị trường và thúc đẩy tăng trưởng”, bà Lê Hằng nhấn mạnh.
Dự báo tăng trưởng trái chiều của doanh nghiệp
Dự báo về triển vọng các doanh nghiệp thuỷ sản trong năm 2025, Chứng khoán SSI Research cho thấy cái nhìn khá tích cực về triển vọng của ngành, và kỳ vọng sản lượng tiêu thụ sẽ tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng. Điều này cũng được hỗ trợ bởi các đơn hàng xuất khẩu tạm thời từ các nhà bán buôn trước khi có mức thuế quan mới. Tỷ giá đồng USD dự kiến sẽ duy trì mạnh, giúp hầu hết các doanh nghiệp xuất khẩu ghi nhận lãi tỷ giá (Vĩnh Hoàn (mã: VHC) và Sao Ta (mã: FMC), trừ các doanh nghiệp có những khoản vay lớn bằng đồng USD, như Nam Việt (mã: ANV).
Sang năm 2025, chuyên gia kỳ vọng các doanh nghiệp sẽ đạt mức tăng trưởng doanh thu từ 10-16% trong đó kỳ vọng VHC tăng 14,2%, FMC tăng 16,4% và ANV tăng 13% được thúc đẩy nhờ sản lượng tiêu thụ.
Sản lượng tiêu thụ cá tra sang Mỹ sẽ ổn định, phần lớn do mức giá cạnh tranh hơn so với cá rô phi Trung Quốc. Giả định sản lượng tiêu thụ của VHC sẽ tăng 10%.
SSI Research dự báo doanh thu của ANV vẫn sẽ gặp khó khăn tại thị trường Trung Quốc do tiêu thụ phục hồi chậm. Trong khi đó, sản lượng xuất khẩu sang Mỹ vẫn chưa cải thiện kể từ khi công ty được miễn thuế chống bán phá giá 2 năm trước. Doanh thu sang Mỹ tiếp tục chiếm dưới 5% tổng doanh thu của ANV. Đối với FMC, mở rộng công suất dự kiến thúc đẩy tăng trưởng, do kỳ vọng công ty sẽ tập trung vào phát triển thị trường Nhật Bản.
Về lợi nhuận, SSI dự báo lợi nhuận sau thuế công ty mẹ của VHC sẽ đạt 28% do giá bán bình quân sẽ dần cải thiện từ 3,15 USD/kg trong năm 2024 lên 3,3 USD/kg (tăng 5%) trong năm 2025. Lợi nhuận sau thuế công ty mẹ của ANV dự kiến sẽ phục hồi 104% nhờ thị trường Trung Quốc phục hồi từ mức thấp năm trước và chiếm 20% doanh thu cũng như các thị trường khác (70% doanh thu).
Đối với FMC, kỳ vọng lợi nhuận sau thuế công ty mẹ đạt 15%, do giả định biên lợi nhuận gộp và chi phí bán hàng và quản lý/doanh thu đi ngang, phản ánh kỳ vọng về chi phí vận chuyển sẽ duy trì ở mức cao và ghi nhận thuế chống trợ cấp từ quý III/2024.
Trang Mai /Doanh Nhân Việt Nam