Liên đoàn Xiếc Việt Nam đang từng bước kiến tạo ''hệ sinh thái xiếc'' - một không gian sáng tạo nơi xiếc giao thoa với mỹ thuật, nhiếp ảnh, âm nhạc và sân khấu, nhằm đưa loại hình nghệ thuật này thoát khỏi khuôn khổ rạp diễn, hòa vào đời sống đương đại.
Xiếc kết hợp cải lương, hòa quyện giữa kỹ năng biểu diễn hình thể và giai điệu âm nhạc truyền thống
Thông qua các dự án kết hợp liên ngành, chương trình biểu diễn mới và những sân chơi sáng tạo như cuộc thi vẽ, thi ảnh về xiếc để vừa khơi dậy tình yêu nghệ thuật trong công chúng, vừa bồi dưỡng thế hệ nghệ sĩ trẻ - những người sẽ tiếp nối, làm mới và khẳng định vị thế xiếc Việt trên bản đồ nghệ thuật thế giới.
Đa dạng hóa hình thức biểu diễn
Không chỉ dừng lại ở những tiết mục truyền thống thể hiện kỹ thuật và sức mạnh hình thể, xiếc Việt Nam đang mở rộng phạm vi sáng tạo bằng cách kết hợp với nhiều loại hình nghệ thuật khác như cải lương, tuồng, múa rối, k-pop và rock. Sự giao thoa này đã mang lại cơ hội tiếp cận khán giả đa dạng, đặc biệt là giới trẻ, giúp xiếc Việt bắt nhịp cùng hơi thở thời đại mà vẫn bảo tồn bản sắc văn hóa.
Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam, NSND Tống Toàn Thắng cho biết: “Xiếc vốn có thế mạnh về hình thể, chuyển động và thời gian thực, do đó có thể phát triển để chinh phục công chúng bằng ngôn ngữ mới, kết hợp chiều sâu truyền thống với sức bật hiện đại”.
Những dự án hợp tác với Đoàn Cải lương (Nhà hát Sân khấu Truyền thống Quốc gia Việt Nam) với các tác phẩm như Cây gậy thần, Thượng thiên Thánh Mẫu, Thánh Gióng và sắp tới là Trần Nhân Tông, đã nâng cao giá trị của xiếc, biến mỗi vở diễn thành một câu chuyện nghệ thuật tổng hợp đậm đà bản sắc văn hóa - lịch sử.
Thông qua việc không ngừng đổi mới và kết hợp các loại hình nghệ thuật, xiếc Việt vừa giữ gìn bản sắc truyền thống, vừa nâng tầm trải nghiệm cho khán giả, tạo nền tảng vững chắc cho những dự án tiếp theo. Năm 2025, Liên đoàn tiếp tục thể hiện tinh thần sáng tạo không giới hạn với chương trình xiếc - ảo thuật Ninja Magic Show kết hợp với các nghệ sĩ Nhật Bản, được giới thiệu rộng rãi trên truyền hình Nhật Bản. Không chỉ tạo dấu ấn trong nước, xiếc Việt còn tỏa sáng trên đấu trường quốc tế với các giải thưởng cao quý tại Liên hoan Xiếc quốc tế Italia 2024 và Liên hoan Xiếc thế giới 2024.
Theo NSND Tống Toàn Thắng, để xiếc Việt phát triển bền vững, đổi mới biểu diễn chỉ là một phần của hành trình; phần còn lại là xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực vững mạnh và đào tạo bài bản. Trong bối cảnh các trường đào tạo chưa đáp ứng đủ chỉ tiêu và gặp phải tình trạng “rơi rụng” nghệ sĩ, các dự án nghệ thuật đa dạng là cú hích giúp xiếc trở nên hấp dẫn với thế hệ trẻ, đồng thời tạo ra sự “cộng hưởng” giữa truyền thống và sáng tạo. Nghệ sĩ trẻ được tham gia vào các dự án liên ngành, rèn luyện kỹ năng và tư duy sáng tạo, từ đó nuôi dưỡng niềm tự hào nghề nghiệp.
Tạo “sân chơi” mới cho nghệ thuật xiếc
Liên đoàn Xiếc Việt Nam đang tiếp tục mở ra những chương mới cho nghệ thuật xiếc, chủ động vượt qua khuôn khổ sân khấu truyền thống và tạo ra những “sân chơi” sáng tạo cho công chúng và những người yêu thích xiếc. Lần đầu tiên tổ chức, cuộc thi vẽ tranh Em yêu nghệ thuật xiếc Việt Nam 2025 và cuộc thi ảnh Nghệ thuật xiếc Việt Nam mở rộng 2025 đã trở thành nỗ lực đưa xiếc gần gũi hơn với công chúng qua ngôn ngữ thị giác và tạo hình. NSND Tống Toàn Thắng chia sẻ: “Đây là một phần trong chiến lược dài hạn nhằm xây dựng hệ sinh thái nghệ thuật xiếc, nơi các loại hình nghệ thuật giao thoa, cùng tôn vinh giá trị văn hóa Việt trong diện mạo hiện đại”.
Cuộc thi vẽ tranh không chỉ giúp gieo mầm tình yêu nghệ thuật trong lòng trẻ nhỏ, mà còn tạo ra một không gian sáng tạo cho các nghệ sĩ nhiếp ảnh trong và ngoài nước. Đây là cách bảo tồn “di sản” của nghệ sĩ qua ngôn ngữ thị giác, khi mà không phải lúc nào ánh đèn sân khấu cũng có thể ghi lại những khoảnh khắc đẹp nhất; nhưng một bức ảnh hay bức tranh lại có thể làm được điều đó, “đóng băng” thời gian và lưu giữ vẻ đẹp của lao động nghệ thuật, của sự cống hiến và khổ luyện.
Giám đốc Liên đoàn Xiếc Việt Nam cho biết, các cuộc thi này sẽ được tổ chức thường niên, trở thành “vườn ươm sáng tạo” giúp nuôi dưỡng năng lực và cảm hứng cho cộng đồng nghệ thuật xiếc. Không chỉ là sân khấu thể hiện kỹ năng, mỗi cuộc thi còn là nơi giao lưu ý tưởng, là không gian để nghệ sĩ và công chúng trao đổi cảm hứng và trân trọng nghệ thuật xiếc từ nhiều góc nhìn.
Những “sân chơi” này còn đóng vai trò quan trọng trong việc bồi dưỡng thế hệ nghệ sĩ kế cận, khi họ được trải nghiệm các dự án liên ngành, học cách kể chuyện qua hình thể, ánh sáng, không gian và ngôn ngữ thị giác. Đây là cơ hội để họ nâng cao kỹ năng biểu diễn, rèn luyện tư duy sáng tạo và thấu hiểu sâu sắc vị trí cũng như giá trị của xiếc trong đời sống văn hóa đương đại, từ đó góp phần xây dựng nền tảng vững chắc cho nghệ thuật xiếc phát triển bền vững.
Thanh Mai /Báo Văn Hóa