Trong suốt năm 2024, Nga đã tiến hành nhiều cuộc tấn công ở tiền tuyến. Cùng lúc đó, các nhà lãnh đạo phương Tây kêu gọi đàm phán và chấm dứt chiến tranh. Ngay cả trước khi nhậm chức, Tổng thống Hoa Kỳ mới đắc cử đã tuyên bố sẽ chấm dứt xung đột trong vòng 1 ngày. Vậy điều gì sẽ xảy ra với cuộc chiến Nga - Ukraine vào năm 2025?
Cuộc chiến năm 2024 không diễn ra theo hướng có lợi cho Ukraine. Sự chậm trễ trong viện trợ từ đồng minh chính của nước này - Hoa Kỳ - kết hợp với các vấn đề trong chính quân đội đã ngăn cản sự kháng cự trước áp lực của Nga. Moscow đã tiến hành một chiến dịch tấn công trong hơn một năm và đã đạt được những tiến triển đáng kể.
Những tuyên bố từ các nhà lãnh đạo phương Tây và đại diện chính phủ Ukraine cho thấy cuộc chiến có thể đang tiến gần đến đỉnh điểm hơn bao giờ hết. Tuy nhiên, đỉnh điểm này có thể không giống với những gì nhiều người dự đoán vào năm 2022 hoặc thậm chí là 2023.
Tình hình chiến trường
Nga hiện đang tập trung nỗ lực vào việc chiếm giữ phần phía nam của vùng Donetsk, đặc biệt là khu vực mà lực lượng này đã đạt được bước đột phá quan trọng nhất trong 18 tháng sau khi chiếm được Avdiivka. Các khu vực giao tranh dữ dội nhất trên mặt trận là gần các khu định cư Velyka Novosilka và Kurakhove.
Velyka Novosilka, từng là điểm then chốt cho cuộc phản công của Ukraine vào năm 2023, hiện đã bị bao vây một nửa. Phía bắc Velyka Novosilka, lực lượng Nga đã cắt đứt hai con đường chính dẫn ra khỏi thành phố. Về phía nam, Nga giành lại quyền kiểm soát một số khu định cư dọc theo Sông Mokri Yaly, nơi lực lượng Ukraine đã giải phóng vào năm 2023. Quân đội Ukraine bảo vệ khu vực này, đặc biệt là xung quanh làng Makarivka, đang phải đối mặt với mối đe dọa bị bao vây.
Kurakhove là một trung tâm phòng thủ quan trọng của Ukraine ở phía nam Donetsk hiện gần như hoàn toàn nằm dưới sự kiểm soát của Nga, ngoại trừ nhà máy điện Kurakhove. Phía nam Kurakhove, trong cái gọi là “túi Kurakhove”, tình hình cũng tệ hại không kém. Nếu Kurakhove thất thủ, Nga có thể sẽ chuyển trọng tâm sang Pokrovsk, với các vị trí gần nhất đã cách thành phố 6 km về phía nam và phía đông. Sắp tới, Nga có thể bao vây Pokrovsk từ phía bắc (qua Hrodivka) và phía tây nam trước khi tiến hành các cuộc tấn công trực tiếp.
Các khu vực quan trọng khác là Toretsk và Chasiv Yar. Các trận chiến đã diễn ra ở những khu vực này trong nhiều tháng. Việc chiếm giữ các thành phố này là một phần trong kế hoạch của Nga nhằm chiếm đóng vùng Donetsk phía bắc. Nếu thành công, lực lượng Nga sẽ tiến về phía Kostiantynivka và sau đó là khu vực Sloviansk-Kramatorsk. Tuy nhiên, hoạt động này vẫn đang trong giai đoạn đầu.
Để chiếm được khu vực tập trung này, quân Nga cần giải quyết ít nhất một số nhiệm vụ phức tạp ở phía bắc. Nhiệm vụ đầu tiên là chiếm toàn bộ bờ trái sông Oskil theo hướng Kupiansk, từ đó có thể tiến về phía nam dọc theo con sông với một bên sườn được che chắn. Nga đã đến bờ sông Oskil cách đây một tháng nhưng vẫn chưa thể mở rộng được cuộc đột phá này do các cuộc phản công của Ukraine.
Nhiệm vụ thứ hai chưa thể giải quyết của Nga là chiếm một đầu cầu ở khu vực Sviatohirsk và Lyman. Chướng ngại vật thứ ba đối với người Nga là Siverskyi, mặc dù các cuộc tấn công của Nga gần đây đã được tăng cường. Do đó, các trận chiến giành cụm Sloviansk-Kramatorsk dường như vẫn chưa phải là một viễn cảnh trước mắt.
Một điểm quan trọng khác, nơi giao tranh dữ dội đang diễn ra, là ở khu vực Kursk. Các lực lượng Nga đang tấn công từ nhiều hướng: tây bắc, đông bắc và đông nam. Theo truyền thông Ukraine, quân đội nước này hiện đang kiểm soát 45% lãnh thổ ở khu vực Kursk. Tuy nhiên, hạn chót cuối cùng của Điện Kremlin để trục xuất hoàn toàn quân đội Ukraine khỏi khu vực này được ấn định vào ngày 1/3/2025.
Một số nguồn tin đáng tin cậy xác nhận rằng Moscow vẫn chưa từ bỏ kế hoạch mở cuộc tấn công ở Zaporizhzhia và tiến về Kherson. Lực lượng Ukraine dự đoán cuộc tấn công chính có thể nhắm vào khu vực xung quanh làng Pyatykhatky dọc theo sông Dnipro. Đối với Kherson, Nga đã cố gắng tiến hành các hoạt động ở bờ phải sông Dnipro. Việc bắt đầu các hoạt động phụ thuộc trực tiếp vào điều kiện thời tiết và sự thành công của Nga tại khu vực Kursk.
5 kịch bản cho cuộc chiến trong năm 2025
Kế hoạch hiện tại của Nga là tiến lên bất cứ nơi nào có thể. Ukraine, vì cả lý do khách quan và chủ quan, không thể ngăn chặn đà tiến của Nga. Hiện tại, mọi xu hướng đều cho thấy rằng khó có thể sớm đảo ngược tình hình có lợi cho Ukraine.
Hầu hết, nếu không muốn nói là tất cả, các nhà lãnh đạo phương Tây dường như nghi ngờ khả năng giành lại toàn bộ lãnh thổ của Ukraine bằng vũ lực, đồng tời kêu gọi đàm phán hòa bình với Nga. Ý tưởng này được Donald Trump và nhóm của ông nêu rõ. Số phận tiếp theo của cuộc chiến hiện nay phần lớn nằm trong tay Hoa Kỳ. Mặc dù Hoa Kỳ vẫn chưa đưa ra chiến lược rõ ràng nào, nhưng chắc chắn rằng ngay sau lễ nhậm chức tổng thống của Donald Trump, Nhà Trắng sẽ tích cực tham gia vào “tiến trình hòa bình”.
Các đại diện chính phủ Ukraine cũng bắt đầu thận trọng khi nói về sự bất khả thi của việc giành lại tất cả các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng bằng vũ lực. Lập luận về việc tiếp tục chiến tranh cho đến khi Ukraine đạt được biên giới hợp pháp năm 1991 đã biến mất khỏi diễn ngôn công khai của họ.
Tương tự như vậy, các quan chức Ukraine đã bắt đầu bày tỏ thiện chí đàm phán. Ít nhất, sau cuộc trò chuyện với tổng thống Ukraine, Donald Trump tuyên bố rằng Volodymyr Zelensky đã sẵn sàng thực hiện một thỏa thuận để chấm dứt chiến tranh. Điều này có thể ngụ ý một số thiện chí chấp nhận thỏa hiệp, xét đến vị thế hiện tại không mấy lý tưởng của Ukraine. Các chi tiết cụ thể của những thỏa hiệp như vậy sẽ được xác định trong quá trình đàm phán. Về phần mình, Zelensky, sau cuộc gặp với Trump, tuyên bố rằng Ukraine tìm kiếm một nền hòa bình công bằng và các đảm bảo an ninh mạnh mẽ.
Tuy nhiên, có 3 yếu tố quan trọng vẫn chưa được biết. Thứ nhất, Ukraine có thể nhận được những đảm bảo an ninh nào trong trường hợp chấm dứt chiến sự. Thứ hai, liệu Nga có sẵn sàng đàm phán hay không. Thứ ba, liệu Hoa Kỳ có sẵn sàng các công cụ để buộc Moscow đàm phán chấm dứt chiến sự hay không. Xem xét tất cả các yếu tố này, có thể dự đoán các kịch bản về diễn biến của cuộc chiến vào năm 2025.
Kịch bản đầu tiên - Trump không gây được áp lực buộc Moscow phải đàm phán. Viện trợ cho Ukraine giảm sút. Ukraine tiếp tục mất lãnh thổ và cuộc chiến khốc liệt tiếp tục kéo dài.
Kịch bản thứ hai - Hoa Kỳ thành công trong việc đưa tất cả các bên vào bàn đàm phán. Tuy nhiên, tổng thống Nga Putin chỉ sử dụng quá trình này để kéo dài xung đột và giành thêm lãnh thổ. Trong thời gian này, sự chú ý đến cuộc chiến giảm dần, viện trợ cho Ukraine bị cắt giảm. Chiến sự vẫn tiếp diễn và Ukraine tiếp tục mất lãnh thổ. Cuộc chiến khốc liệt kéo dài đến năm 2026.
Kịch bản thứ nhất và thứ hai được đề cập bởi thực tế Nga đang có một số thành công trên mặt trận. Theo RBC-Ukraine, Nga đã tuyển 430.000 tình nguyện viên trong năm nay, với kế hoạch tuyển 450.000 người vào năm 2025. Tại sao Nga lại dừng nếu có thể chiếm được nhiều lãnh thổ hơn?
Những lập luận phản đối các kịch bản này bao gồm thực tế rằng việc chấm dứt chiến tranh ở Ukraine là một trong những nền tảng của chiến dịch tranh cử của Trump. Ông đã chỉ trích Biden một cách có hệ thống vì những nỗ lực không đủ, sự thiếu quyết đoán, và thường đưa Afghanistan, nơi Taliban lên nắm quyền sau khi Hoa Kỳ rút quân làm “tấm gương”. Ukraine có thể trở thành “Afghanistan” của riêng Trump. Hơn nữa, nhóm của Trump đã tuyên bố rằng vị tổng thống mới đắc cử có kế hoạch đảm bảo “hòa bình thông qua sức mạnh”.
Do đó, nếu Trump không đưa được Putin vào bàn đàm phán, các diễn biến có thể diễn ra theo kịch bản thứ ba - Trump không thể buộc Điện Kremlin đàm phán. Thay vào đó, Hoa Kỳ tăng mạnh viện trợ và cung cấp vũ khí cho Ukraine. Kết quả là, đến giữa năm 2025, Ukraine chuyển từ phòng thủ sang tiến hành chiến dịch tấn công, cải thiện vị thế đàm phán của mình. Sau đó, các cuộc đàm phán lại được đưa vào chương trình nghị sự. Trong kịch bản này, các hành động thù địch có thể kết thúc vào cuối năm 2025 hoặc kéo dài đến năm 2026.
Tuy nhiên, cũng có một cảnh báo cho kịch bản này. Putin có thể hiểu được hậu quả của việc từ chối lời đề nghị chấm dứt thù địch của Trump. Có thể sẽ hợp lý hơn nếu ông bắt đầu đàm phán khi được thuyết phục thay vì bị ép buộc, đối với cả công chúng trong nước và cộng đồng quốc tế.
Điều này dẫn đến kịch bản thứ tư - Hoa Kỳ thành công trong việc đưa các bên vào bàn đàm phán. Trong khi đó, các cuộc giao tranh vẫn tiếp diễn. Ukraine sẽ có nguồn lực cho các hành động tấn công vào năm 2025. Nếu họ thành công, vị thế đàm phán sẽ được cải thiện. Các cuộc giao tranh có thể kết thúc vào cuối năm 2025 hoặc kéo dài đến năm 2026.
Bên cạnh đó, còn có kịch bản thứ năm - Trump thành công trong việc đưa các bên vào bàn đàm phán và các hành động thù địch sẽ chấm dứt trong quá trình đàm phán. Đến cuối năm 2025, Ukraine, Nga và các bên trung gian sẽ nhất trí về chi tiết của một hiệp ước hòa bình hoặc đóng băng chiến tranh.
Theo nhiều nhà phân tích, Donald Trump có thể thúc đẩy lệnh ngừng bắn tạm thời nếu các cuộc đàm phán giữa Nga và Ukraine trở nên khả thi. Hơn nữa, Nga cũng phải đối mặt với các vấn đề nội bộ. Sự mệt mỏi vì chiến tranh đang gia tăng không chỉ ở Ukraine. Ngay cả những lợi ích lãnh thổ nhỏ cũng khiến Moscow mất đi rất nhiều nhân lực, tài nguyên và kinh tế. Nga cũng phải đối mặt với vấn đề về số lượng quân ở tiền tuyến.
Bên cạnh đó, Moscow dường như có thời hạn riêng của mình. Thời hạn này có thể là lễ nhậm chức của Donald Trump, sau đó các cuộc đàm phán có thể sẽ bắt đầu. Cho đến lúc đó, Nga sẽ tìm mọi cách đạt được càng nhiều lợi ích trên mặt trận càng tốt để có thêm đòn bẩy trong các cuộc đàm phán.
TD-MD /Báo Thanh Hoá