Theo T.S Cấn Văn Lực, doanh nghiệp Việt Nam cần chủ động nghiên cứu cơ hội, thách thức đối với xuất nhập khẩu trong bối cảnh ông Donald Trump trở lại Nhà Trắng.
Sự trở lại Nhà Trắng của ông Donald Trump đánh dấu một giai đoạn mới trong mối quan hệ quốc tế, đặc biệt là với khu vực châu Á và ASEAN. Quan điểm chính sách của Tổng thống đắc cử hứa hẹn sẽ mang lại nhiều thay đổi đáng kể, tạo ra cả cơ hội lẫn thách thức đối với nhiều quốc gia, trong đó có Việt Nam, về kinh tế, thương mại, tài chính và hợp tác song phương.
Trong bối cảnh đó, tại chương trình “Cafe doanh nhân HUBA” lần thứ 80 do Hiệp hội Doanh nghiệp TP.HCM (HUBA) tổ chức, TS. Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia, đã chia sẻ nhận định về chính sách của ông Donald Trump, cũng như một số khuyến nghị cho doanh nghiệp Việt Nam.
Tiến sĩ Cấn Văn Lực, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính, tiền tệ quốc gia. Ảnh: Cafe doanh nhân HUBA
Theo TS.Cấn Văn Lực, khi nhậm chức, ông Donald Trump sẽ tiếp tục duy trì sự hiện diện chiến lược của Mỹ tại châu Á, bao gồm cả khu vực ASEAN. Tuy nhiên, thay vì tập trung vào các hiệp định đa phương như chính quyền tiền nhiệm, ông Donald Trump được dự báo sẽ ưu tiên thúc đẩy các thỏa thuận song phương, vì cho rằng hợp tác đa phương quá đa dạng để có thể thống nhất các quy tắc và điều khoản bắt buộc.
Hơn nữa, sự cạnh tranh trực diện với Trung Quốc cũng tiếp tục là một trong những trụ cột chính trong chiến lược đối ngoại của Mỹ dưới thời ông Donald Trump, đồng thời giảm sự tham gia của các tổ chức quốc tế vào các hiệp định đa phương, theo quan điểm “America First” (nước Mỹ trên hết). Điều này cũng tạo động lực cho một số quốc gia như Nhật Bản, Ấn Độ và Philippines xích lại gần hơn với Mỹ thông qua hợp tác về quân sự và kinh tế.
Còn về mặt kinh tế, ông Donald Trump đã đề ra một loạt chính sách nhằm tái định hình nền kinh tế Mỹ, từ cắt giảm thuế thu nhập cá nhân và doanh nghiệp, ưu đãi cho các doanh nghiệp sản xuất trong nước, đến tăng cường phát triển hạ tầng và khai thác năng lượng hóa thạch, đặc biệt là có thể nới lỏng lệnh hạn chế xuất khẩu khí hóa lỏng tự nhiên (LNG).
Ngoài ra, Tổng thống đắc cử cũng dự định sẽ áp thuế nhập khẩu với hàng hóa từ Trung Quốc và các quốc gia có thâm hụt thương mại lớn với Mỹ, và có biểu hiện cạnh tranh “không lành mạnh”. Cụ thể, Tổng thống đắc cử dự kiến sẽ tăng thuế lên mức 10-20% đối với toàn bộ hàng nhập khẩu vào Mỹ, và có thể áp thuế 100% đối với các quốc gia không sử dụng đồng USD trong giao dịch. Ông cũng có thể quay trở lại áp dụng Điều khoản 301 trong Đạo luật Thương mại Mỹ năm 1974, trong đó có thể gắn việc một số quốc gia có hành vi “Thao túng tiền tệ”.
Nhận xét về tác động đến nền kinh tế Việt Nam, T.S Cấn Văn Lực cho rằng, dù chính sách bảo hộ của Mỹ có thể gây khó khăn cho hàng hóa xuất khẩu từ Việt Nam, nhưng cơ hội vẫn rộng mở với nước ta, do sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu nhờ căng thẳng thương mại Mỹ-Trung. Tuy nhiên, rủi ro từ các vụ kiện chống bán phá giá và chống trợ cấp sẽ gia tăng, đòi hỏi các doanh nghiệp Việt Nam phải nâng cao năng lực cạnh tranh và tuân thủ nghiêm ngặt các tiêu chuẩn quốc tế.
Chính sách tăng thuế nhập khẩu và mở rộng chi tiêu công của ông Donald Trump cũng có thể khiến giá hàng hóa quốc tế tăng nhẹ, đồng thời tạo áp lực lên tỷ giá và lãi suất tại Việt Nam. Tuy nhiên, Chính phủ và doanh nghiệp Việt Nam đã dần thích nghi với các thay đổi từ chính sách thương mại Mỹ, sẽ có những phản ứng phù hợp để giảm thiểu tác động tiêu cực. T.S Cấn Văn Lực dự báo tỷ giá USD/VND sẽ tăng khoảng 4-4,5% trong 2 năm tới, và 2-3% mỗi năm trong trung hạn, trong khi lạm phát được duy trì ổn định ở mức 3,5-4%/năm.
Nhận định về Thị trường chứng khoán Việt Nam trong bối cảnh mới, T.S Cấn Văn Lực cho rằng dòng vốn quốc tế có thể dịch chuyển khỏi thị trường nước ta trong dài hạn, và đổ sang các kênh đầu tư bớt rủi ro hơn. Ngược lại, giá vàng trong nước có khả năng tăng, trong bối cảnh xung đột địa chính trị, tính bất ổn định của các chính sách, và sự trì hoãn giảm lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED).
Bên cạnh những thách thức trên, T.S Cấn Văn Lực cho rằng chính sách của ông Donald Trump cũng mang lại một số cơ hội đáng kể cho Việt Nam. Chính sách giảm thuế và tăng đầu tư vào hạ tầng, năng lượng, và quân sự của Mỹ có thể kích thích tiêu dùng và đầu tư, từ đó làm gia tăng nhu cầu hàng hóa, dịch vụ từ các đối tác như Việt Nam. Sự cạnh tranh chiến lược Mỹ-Trung cũng thúc đẩy dòng vốn đầu tư và chuỗi cung ứng dịch chuyển, giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn nhờ vị trí địa chiến lược và chính sách kinh tế mở.
Để tận dụng tốt các cơ hội này, theo Tiến sĩ Lực, Việt Nam cần chú trọng thúc đẩy hợp tác toàn diện với Mỹ trên nhiều lĩnh vực, từ năng lượng, hàng không, y tế, giáo dục đến công nghệ bán dẫn và AI. Đồng thời, cần thực hiện các biện pháp quyết liệt để cân bằng thương mại song phương, tăng cường nhập khẩu các sản phẩm công nghệ cao từ Mỹ, cũng như đảm bảo tuân thủ các tiêu chuẩn về sở hữu trí tuệ, an ninh mạng, và bảo vệ môi trường.
Ngoài ra, Việt Nam cũng cần tăng cường thu hút đầu tư chất lượng cao từ Mỹ, đặc biệt là các tập đoàn lớn, đa quốc gia và trong các lĩnh vực mà Việt Nam ưu tiên (như công nghệ cao, AI, bán dẫn, năng lượng, y tế, giáo dục…). Đặc biệt, cần nghiên cứu xây dựng cơ chế và khuyến khích doanh nghiệp Việt mạnh dạn đầu tư sang Mỹ để phát triển lớn mạnh, và sau đó quay trở lại nước để dẫn dắt, kết nối các doanh nghiệp khác.
Về phía các doanh nghiệp, T.S Cấn Văn Lực khuyến nghị tận dụng tốt các chính sách hỗ trợ, chuyển đổi sang mô hình kinh doanh xanh hóa và số hóa, đồng thời đa dạng hóa thị trường, đối tác và chuỗi cung ứng. Đồng thời, các doanh nghiệp cũng cần nâng cao chất lượng quản trị và quản lý rủi ro, đồng thời tận dụng tiềm năng từ các Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) thế hệ mới và chủ động nghiên cứu cơ hội, thách thức đối với xuất nhập khẩu, đầu tư sang thị trường Mỹ để có giải pháp phù hợp.
Phú Quý /Báo Công Thương