Các công ty công nghệ Trung Quốc lấp đầy khoảng trống tại Nga sau lệnh trừng phạt, khi thương mại hai nước đạt 244,8 tỷ USD năm 2024.
Các công ty công nghệ Trung Quốc đang âm thầm mở rộng hoạt động tại Nga, lấp đầy khoảng trống mà các công ty phương Tây để lại sau khi rút lui vì cuộc xung đột tại Ukraine.
Một đồng tiền Bitcoin vật lý xuất hiện bên cạnh những tờ tiền rúp Nga. Ảnh: Matt Cardy
Trong khi các doanh nghiệp Trung Quốc tận dụng mối quan hệ kinh tế ngày càng khăng khít giữa hai quốc gia, không ít lo ngại được đặt ra về mức độ phụ thuộc ngày càng lớn của Nga vào người láng giềng phương Đông trong bối cảnh nước này đang chịu áp lực nặng nề từ các lệnh trừng phạt, còn các công ty công nghệ nội địa thì sa thải nhân sự hàng loạt.
Xu hướng nổi bật
Theo tờ Kommersant của Nga, năm ngoái, số lượng các công ty công nghệ thông tin (IT) Trung Quốc và Nga tìm kiếm sự hỗ trợ để thâm nhập vào "các thị trường thân thiện" thông qua Liên minh Công nghiệp và Doanh nhân Nga - Á (RAUIE) đã tăng 18%.
Đây là tổ chức thúc đẩy hợp tác kinh tế giữa Moscow và các đối tác châu Á. Đáng chú ý, các công ty Trung Quốc tiếp cận tổ chức này nhiều gấp đôi so với các công ty Nga.
Các nhà phát triển Trung Quốc nhận thấy một thị trường kém cạnh tranh nhưng đầy tiềm năng, với các ứng dụng Trung Quốc hiện chiếm hơn một nửa số lượt tải xuống trên nền tảng ứng dụng của Nga - RuStore. Trong đó, ba phần tư là các ứng dụng trò chơi, theo báo cáo của RAUIE.
Việc các công ty công nghệ phương Tây như Microsoft và Adobe rút khỏi Nga để phản đối cuộc chiến tại Ukraine, cùng với những thay đổi trong chính sách của Moscow như gỡ bỏ lệnh cấm thanh toán bằng tiền điện tử, hợp pháp hóa khai thác tiền điện tử và đưa đồng rúp số vào lưu hành trong năm 2023, đã tạo điều kiện thuận lợi cho các doanh nghiệp công nghệ Trung Quốc.
Tuy nhiên, các công ty Nga mới chỉ thay thế được khoảng 30-40% phần mềm nước ngoài, phần còn lại vẫn phải nhập khẩu thông qua các nước thứ ba để né tránh lệnh trừng phạt, theo Moscow Times.
Thách thức đối với ngành công nghệ Nga
Xu hướng này diễn ra vào thời điểm đầy khó khăn cho lực lượng lao động trong ngành công nghệ thông tin của Nga.
Dù Nga đang thiếu hụt lao động có tay nghề cao ở hầu hết các lĩnh vực kinh tế thời chiến, các công ty công nghệ lại sa thải hàng loạt nhân viên. Tờ The Bell đưa tin vào tháng trước rằng lãi suất ở mức cao kỷ lục trong hai thập kỷ, được Ngân hàng Trung ương Nga áp dụng nhằm kiểm soát lạm phát và giảm nhu cầu, đã khiến nhiều công ty gặp khó khăn trong việc duy trì hoạt động.
Trong khi đó, giá trị thương mại song phương giữa Nga và Trung Quốc đạt mức kỷ lục 244,8 tỷ USD vào năm 2024, theo số liệu của hải quan Trung Quốc.
Tuy nhiên, mức tăng trưởng chỉ đạt 1,9% so với năm trước, thấp hơn nhiều so với mức 26% trong giai đoạn trước đó, do các vấn đề về xuất khẩu và thanh toán xuyên biên giới bị đình trệ bởi các lệnh trừng phạt quốc tế.
Trung Quốc cũng đẩy mạnh xuất khẩu máy móc, ô tô, linh kiện và máy tính sang Nga, trong khi Nga tiếp tục cung cấp khí đốt và dầu mỏ với giá ưu đãi cho nền kinh tế lớn thứ hai thế giới.
Ý nghĩa và tác động
Ngoài lĩnh vực phát triển phần mềm, nhiều công ty Trung Quốc cũng tận dụng cơ hội để khai thác tiền điện tử tại Nga - hoạt động sử dụng sức mạnh tính toán để xác thực và thêm giao dịch vào chuỗi khối (blockchain).
Trung Quốc từng là quốc gia dẫn đầu thế giới về khai thác tiền điện tử, nhưng đã cấm hoạt động này vào năm 2021 với lý do lo ngại về tài chính và môi trường.
Trong khi đó, Nga ngày càng phụ thuộc vào Trung Quốc trong bối cảnh nền kinh tế thời chiến của nước này đang chịu sức ép từ các lệnh trừng phạt, và chưa có dấu hiệu nào cho thấy cuộc xung đột tại Ukraine sẽ sớm chấm dứt.
Ý kiến chuyên gia
Ông Vitaly Mankevich, Chủ tịch Liên minh Công nghiệp và Doanh nhân Nga - Á, chia sẻ với Kommersant nói: "Đối với cả các công ty Trung Quốc và Nga, thị trường nước ngoài hiện nay đang bị hạn chế, nhưng thị trường nội địa thì không. Trong bối cảnh đó, số lượng các nhóm IT 'hỗn hợp', gồm cả người Trung Quốc và Nga, đang gia tăng".
Tờ The Bell dẫn lời một nhà quan sát nhận định: "Thay thế hàng nhập khẩu đang dần chuyển thành hiện tượng 'Trung Quốc hóa' ngay cả ở những lĩnh vực vốn được coi là thế mạnh truyền thống của Nga".
Tương lai mờ mịt
Cuộc chiến tại Ukraine chưa có dấu hiệu kết thúc, dù cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump từng tuyên bố ông sẽ mang lại một giải pháp hòa bình.
Trong khi đó, kinh tế Nga dự kiến tiếp tục đối mặt với nhiều khó khăn trước sức nặng của các lệnh trừng phạt.
Dũng Phan (NewsweeK) /Nhà báo và Công luận