Thiếu hụt tàu bay và nguồn nhân lực, chi phí nhiên liệu tăng chóng mặt… là những nguyên nhân dẫn đến tình trạng giá vé máy bay tăng cao.
Không chỉ tại Việt Nam mà trên thế giới, giá vé máy bay của hầu hết các hãng hàng không thời gian gần đây đều có xu hướng tăng "bốc đầu" so với thời điểm một vài năm trước. FCM Consulting (Công ty cung cấp dịch vụ lữ hành đa quốc gia) dự báo giá vé máy bay toàn cầu sẽ tăng 3-7% trong năm 2024 và sẽ tiếp tục tăng trong những năm tiếp theo.
Theo chia sẻ từ chuyên gia hàng không Subhas Menon - Giám đốc điều hành AAPA (tổ chức phi lợi nhuận và phi cổ phần, gồm 15 hãng hàng không khu vực châu Á – Thái Bình Dương) - nguyên nhân đầu tiên dẫn đến việc giá vé máy bay tăng mạnh đến từ việc thiếu hụt tàu bay trên diện rộng, trong khi việc thuê và mua tàu bay giữa các hãng hàng không và nhà cung cấp chưa thể thực hiện kịp thời.
Giá vé máy bay của hầu hết các hãng hàng không thời gian gần đây đều có xu hướng tăng. Ảnh minh họa
Khởi nguồn cho việc thiếu hụt này là từ các vấn đề xảy ra với hai nhà sản xuất tàu bay hàng đầu trên thế giới là Airbus và Boeing. Trong khi các tàu bay của Airbus đang đối mặt với vấn đề triệu hồi để sửa chữa động cơ trên các dòng máy bay chủ lực A320, A321 của nhiều hãng hàng không trên thế giới, thì Boeing đang gặp phải những vấn đề sự cố kỹ thuật trong khai thác các dòng máy bay thế hệ mới 737, dẫn đến việc chậm trễ bàn giao tàu bay cho các hãng hàng không. Tình trạng thiếu hụt này kéo dài sẽ làm trầm trọng thêm việc bảo đảm lực lượng đội tàu bay của các hãng hàng không, kéo theo việc giảm cung ứng tải trên các đường bay và dẫn đến áp lực tăng giá vé khi nhu cầu vận chuyển hàng không tăng lên.
Tiếp sau đó, chi phí nhiên liệu tàu bay cùng các yêu cầu về chuyển đổi nhiên liệu, cắt giảm khí thải, sử dụng vật liệu thân thiện với môi trường ngày càng cao và khắt khe tạo áp lực lên chi phí quản lý, vận hành của các hãng hàng không và tiếp tục đặt áp lực này lên giá vé. Diễn biến thực tế của giá nhiên liệu hàng không nói riêng và giá nhiên liệu cho vận tải (xăng, dầu) trong thời gian qua luôn ở mức cao hơn trước đây, trung bình 30-40USD/đơn vị nhiên liệu.
Căng thẳng địa chính trị diễn ra trong thời gian qua cũng là yếu tố trực tiếp ảnh hưởng lên nguồn cung nhiên liệu, khiến cho chi phí này khó trở lại mức giá như trước để kỳ vọng có thể góp phần hạ giá thành vận chuyển.
Bên cạnh đó, trong những năm tới đây, với các cam kết của các quốc gia, kèm theo đó là tiêu chuẩn ngày càng cao hơn về khí thải và bảo vệ môi trường thì chi phí nguyên liệu “xanh” để đáp ứng các tiêu chuẩn này sẽ gia tăng.
Sau đại dịch COVID-19, nhằm thu hút lượng khách trở lại thị trường du lịch, các hãng hàng không cũng đã tung ra nhiều chương trình chính sách giá vé rẻ để thu hút khách chấp nhận thua lỗ. Qua thời gian này, việc di chuyển bằng đường hàng không đã dần ổn định, các hãng hàng không dần tiến đến việc bảo đảm, cân đối tài chính và tạo nguồn cho sự tăng trưởng, phát triển trở lại với các mức giá dần cao hơn, đủ bù đắp chi phí vận hành.
Cộng thêm việc thiếu hụt nguồn nhân lực chất lượng cao, nhiều kinh nghiệm thực tế từ thời điểm đóng băng ngành hàng không khi bùng phát đại dịch, các hãng hàng không đang phải bỏ ra chi phí rất lớn để đào tạo, bổ sung lực lượng, gia tăng các chi phí để duy trì ổn định nguồn nhân lực hiện hữu.
Một số các yếu tố ngoại cảnh cũng tác động lên giá vé máy bay, xuất phát từ các vấn đề có tính chất toàn cầu hiện nay, như các áp lực do tăng tỷ giá đồng USD so với đồng nội tệ tại nhiều quốc gia trên thế giới ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các hãng hàng không; xung đột vũ trang tại một số quốc gia và khu vực làm ảnh hưởng đến chuỗi cung ứng sản phẩm, vật tư, thiết bị ngành hàng không, đồng thời có thể làm thay đổi kéo dài lịch trình, đường bay của các chuyến bay…
Các thách thức này sẽ tạo áp lực lớn đối với chi phí quản lý và vận hành của các hãng hàng không cũng như toàn bộ ngành công nghiệp hàng không, từ đó cũng dẫn đến các dự báo về việc tăng giá vé trong thời gian sắp tới.
Thu Hường
Kinh tế Việt Nam /Báo Công Thương