Nền tảng số tăng trưởng nhanh và dư địa xuất khẩu lớn đang mở ra cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam bứt phá qua thương mại điện tử.
Nền tảng tăng trưởng mạnh mẽ
Việt Nam đang đứng trong một trong những vùng phát triển năng động nhất thế giới về thương mại điện tử, khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Việt Nam đã có “nền tảng vững chắc” để bước vào giai đoạn phát triển cao hơn, tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử của Việt Nam thuộc nhóm nhanh nhất Đông Nam Á, còn quy mô thị trường bán lẻ trực tuyến đã đạt 16,4 tỷ USD.
Chia sẻ tại Tọa đàm trực tuyến “Nâng cao năng lực xuất khẩu của doanh nghiệp Việt Nam thông qua thương mại điện tử với thị trường Hoa Kỳ và ra thế giới trong bối cảnh mới”, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) cho rằng, dư địa phát triển còn lớn nhờ cộng đồng doanh nghiệp “đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ, có khả năng thích ứng nhanh, sẵn sàng thử nghiệm công nghệ mới và có khát vọng vươn lên mạnh mẽ”. Việt Nam thậm chí được các tổ chức quốc tế đánh giá thuộc nhóm dẫn đầu khu vực về kỹ năng ứng dụng thương mại điện tử của doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương.
Không chỉ thuận lợi về hạ tầng số, Việt Nam còn có thế mạnh truyền thống về xuất khẩu. Bà Lại Việt Anh phân tích: “Việt Nam nằm trong nhóm các quốc gia xuất khẩu hàng đầu thế giới với nhiều mặt hàng chủ lực như nông sản, thủy sản, dệt may, da giày, linh kiện điện tử”. Tuy nhiên, mới 20% doanh nghiệp khai thác thương mại điện tử cho xuất khẩu. Điều đó đồng nghĩa thị trường còn tiềm năng rất lớn để mở rộng xuất khẩu bằng kênh trực tuyến - một kênh bổ trợ quan trọng cho các phương thức truyền thống.
Thương mại điện tử xuyên biên giới mở ra khả năng tiếp cận trực tiếp người tiêu dùng toàn cầu, đặc biệt ở những thị trường phi truyền thống. Đây cũng là hướng đi giúp doanh nghiệp giảm bớt phụ thuộc vào các kênh phân phối vốn chịu nhiều biến động trong bối cảnh thương mại toàn cầu khó khăn.
Hệ thống chính sách mới hỗ trợ doanh nghiệp
Dù triển vọng sáng, doanh nghiệp, nhất là nhóm vừa, nhỏ và siêu nhỏ vẫn đối mặt nhiều thách thức khi xuất khẩu qua nền tảng số. Theo Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số, khó khăn lớn nhất nằm ở việc đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật, kiểm định, an toàn và tuân thủ pháp luật tại các thị trường nhập khẩu. “Hoa Kỳ là ví dụ điển hình, với những yêu cầu khắt khe bậc nhất”, bà Lại Việt Anh nhấn mạnh.
Doanh nghiệp cũng gặp hạn chế về kỹ năng ứng dụng công cụ kỹ thuật số để tối ưu hóa chi phí vận hành. Mặc dù các nền tảng thương mại điện tử quốc tế cung cấp bộ công cụ hỗ trợ mạnh mẽ, nhưng để sử dụng thành thạo và tạo ra đơn hàng thực tế, doanh nghiệp cần thời gian và nguồn lực đáng kể. Chi phí tham gia nền tảng, từ mở gian hàng, quảng bá, vận hành là bài toán khiến nhiều doanh nghiệp nhỏ cân nhắc.
Ngoài ra, rào cản ngôn ngữ, thanh toán và đặc biệt là logistics vẫn là điểm nghẽn lớn. Khi xuất khẩu trực tiếp đến người tiêu dùng, đơn hàng có giá trị nhỏ, khối lượng thấp, nên chi phí logistics tính theo đơn vị sản phẩm lại tăng cao. “Tối ưu hóa chi phí vẫn là một thách thức lớn đối với doanh nghiệp nhỏ khi muốn mở rộng bán hàng ra thị trường quốc tế qua thương mại điện tử”, bà Lại Việt Anh nhận định.
Ảnh minh họa
Tuy nhiên, khó khăn không đồng nghĩa bế tắc. Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số Lại Việt Anh chỉ ra một loạt chính sách lớn của Chính phủ thời gian qua đã tạo hành lang hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số và khai thác thương mại điện tử xuyên biên giới hiệu quả hơn.
Thứ nhất, Quyết định 645/QĐ-TTg năm 2020 phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đào tạo, nâng cao kỹ năng và cung cấp các giải pháp số cho doanh nghiệp, đồng thời thúc đẩy mở rộng thị trường thông qua thương mại điện tử trong nước và quốc tế.
Thứ hai, Nghị định 80/2021/NĐ-CP hướng dẫn Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, đưa ra cơ chế hỗ trợ tài chính rõ ràng. Một điểm quan trọng là doanh nghiệp có thể được hỗ trợ tới 50% chi phí mở và duy trì gian hàng trên các nền tảng số trong nước và quốc tế. Theo bà Lại Việt Anh, đây là “kênh hỗ trợ rất thực tiễn”, tạo động lực để doanh nghiệp mạnh dạn tham gia xuất khẩu qua kênh số.
Thứ ba, Quyết định 1415/QĐ-TTg năm 2021 hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận hệ thống phân phối nước ngoài, với mục tiêu thúc đẩy 5.000 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu qua thương mại điện tử xuyên biên giới. Các chương trình hỗ trợ từ đào tạo, kết nối thị trường đến tư vấn tiêu chuẩn, giúp doanh nghiệp chủ động tiếp cận thị trường mới.
Thương mại điện tử xuyên biên giới đang trở thành chìa khóa mở rộng thị trường xuất khẩu cho doanh nghiệp Việt Nam. Khi năng lực số được củng cố, khi chi phí tham gia nền tảng được hỗ trợ và khi các rào cản được tháo gỡ từng bước, đây sẽ là kênh tăng trưởng đầy triển vọng để Việt Nam nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị thương mại toàn cầu.
Bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) khuyến nghị doanh nghiệp nghiên cứu kỹ các chính sách hiện hành để lựa chọn đúng kênh hỗ trợ phù hợp: “Chính sách đã có, mức hỗ trợ cụ thể, quan trọng là doanh nghiệp cần chủ động tìm hiểu và khai thác đúng nhu cầu của mình”.
Minh Trang /Báo Công Thương