Thời gian vừa qua, mạng xã hội liên tục lan truyền hình ảnh người dân cầm điện thoại đến nhà thuốc, trên màn hình hiển thị đoạn hội thoại với ChatGPT kèm danh sách thuốc trị ho, nghẹt mũi, chảy nước mũi và yêu cầu dược sĩ bán đúng theo gợi ý của trí tuệ nhân tạo. Hình ảnh này nhanh chóng tạo ra làn sóng tranh luận gay gắt, đặt ra cảnh báo nghiêm trọng về mối nguy khi người dùng tự biến AI thành ''bác sĩ ảo'' để kê đơn thuốc.
Không ít người cho rằng việc dùng AI để tra cứu thuốc mang lại sự tiện lợi, giống như có một chuyên gia y tế luôn sẵn sàng tư vấn. Tuy nhiên, phần lớn ý kiến lại bày tỏ sự lo ngại sâu sắc, gọi đây là hành vi liều lĩnh và đùa giỡn với sức khỏe khi tự kê đơn bằng một hệ thống không biết gì về thể trạng của người dùng. Một bình luận nổi bật trên mạng xã hội nêu rõ vấn đề cốt lõi: “Nếu xảy ra biến chứng, bạn định bắt đền ai. Mỗi người có tuổi tác, cân nặng, bệnh nền khác nhau, sao có thể dùng chung đơn thuốc”.
Bác sĩ Đoàn Dư Mạnh, thành viên Hội Bệnh mạch máu Việt Nam cho biết hình ảnh đang lan truyền cho thấy chỉ cần nhập vài triệu chứng đơn giản như ho, sổ mũi, nghẹt mũi, ChatGPT lập tức liệt kê hàng loạt thuốc. Điều đáng lo là trong đó có cả corticoid, nhóm thuốc chống viêm mạnh chỉ được dùng khi có chỉ định của bác sĩ. Theo Bác sĩ Mạnh, người bệnh có thể cảm thấy dễ chịu ngay sau khi dùng nhưng nếu nguyên nhân do vi khuẩn hoặc virus khác mà không được chẩn đoán chính xác, việc dùng sai thuốc có thể đẩy người bệnh vào viêm phổi hoặc viêm hô hấp nặng. Điều nguy hiểm hơn là AI hoàn toàn không nắm được tình trạng sức khỏe tổng thể của người dùng như bệnh gan, thận, tim mạch hay mang thai. Bác sĩ Mạnh cảnh báo: Nếu bệnh nhân đang suy gan hoặc suy thận mà tự dùng thuốc kháng viêm hoặc kháng histamin mạnh, nguy cơ suy đa tạng và tử vong hoàn toàn có thể xảy ra. Không chỉ tại Việt Nam, các trường hợp gặp nguy hiểm vì làm theo lời khuyên từ AI cũng xuất hiện ở nhiều nơi.
Đầu tháng 8, một người đàn ông 60 tuổi ở Mỹ suýt mất mạng sau khi thay muối ăn bằng natri bromide theo gợi ý từ ChatGPT. Hóa chất này từng dùng trong thuốc trừ sâu và đã bị loại bỏ khỏi y học từ lâu vì tính độc hại. Sau ba tháng sử dụng, người đàn ông rơi vào trạng thái lú lẫn, ảo giác và hoang tưởng. Bác sĩ chẩn đoán ông bị ngộ độc bromide và phải điều trị nội trú ba tuần mới hồi phục. Theo Bác sĩ Mạnh, nguyên tắc tối thiểu của việc kê đơn là phải biết rõ tuổi, cân nặng, tiền sử bệnh, thuốc đang dùng và các yếu tố nguy cơ. AI không thể thực hiện bước thăm khám này, cũng không thể phân biệt triệu chứng do cảm lạnh thông thường hay bệnh lý nặng hơn. Ông cho rằng nếu nhà thuốc chấp nhận bán thuốc theo danh sách AI gợi ý thì đã vi phạm quy định của Bộ Y tế. Các nhóm thuốc kê đơn như kháng sinh, corticoid, thuốc tim mạch bắt buộc phải có toa hợp lệ của bác sĩ. Nhiều phản ứng sinh lý như hắt hơi, tiết dịch mũi, chảy nước mắt là cơ chế tự nhiên giúp loại bỏ bụi bẩn và vi khuẩn. Việc dùng thuốc làm giảm tiết dịch hoặc chống viêm không đúng lúc có thể khiến virus và vi khuẩn sinh sôi mạnh hơn, khiến bệnh nặng thêm dù triệu chứng ban đầu tạm thời giảm. Các chuyên gia khẳng định dữ liệu từ ChatGPT hay các mô hình AI khác có thể hữu ích khi người dân cần tham khảo thông tin về triệu chứng, bệnh lý hay cách chăm sóc sức khỏe cơ bản. Tuy nhiên, những gợi ý này không thay thế được vai trò chẩn đoán và kê đơn của bác sĩ. Người dân chỉ nên xem AI là công cụ hỗ trợ để hiểu vấn đề, giúp đặt câu hỏi tốt hơn khi đi khám, không phải là bác sĩ ảo để tự điều trị./.
Báo và Phát thanh, Truyền hình Nghệ An