Trước tác động sâu rộng của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0), chúng ta đang đối mặt với một bài toán kép: vừa phải tăng tốc đổi mới sáng tạo, mà trọng tâm là công nghệ, để tăng trưởng, vừa phải đảm bảo người lao động không bị bỏ lại phía sau.
.jpg)
Nhiều chính sách gắn đổi mới công nghệ với đào tạo nhân lực được ban hành nhằm đảm bảo mục tiêu kép. Ảnh minh họa
Theo đại diện Cục Đổi mới sáng tạo (Bộ Khoa học và Công nghệ), tác động của CMCN 4.0 là không thể tránh khỏi, nhiều việc làm có tính chất lặp đi lặp lại cao sẽ biến mất, đồng thời nhiều ngành nghề, việc làm mới xuất hiện và đòi hỏi nguồn nhân lực các năng lực, kỹ năng mới.
Liên quan đến các chính sách được ban hành gắn đổi mới công nghệ với đào tạo nhân lực, ngày 27/6/2025, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã được ban hành; ngày 14/10/2025, 06 Nghị định hướng dẫn Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đã được ban hành, trong đó nêu rõ:
Hỗ trợ doanh nghiệp đổi mới, làm chủ và sáng tạo công nghệ; gắn kết chặt chẽ giữa nghiên cứu, đào tạo và ứng dụng, phát huy tiềm năng nội sinh kết hợp với tiếp thu có chọn lọc các thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến (Điểm e khoản 2 Điều 6 Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo);
Khi doanh nghiệp thực hiện các nhiệm vụ KH,CN&ĐMST được hỗ trợ kinh phí nhà nước cho các nội dung chi đào tạo, bồi dưỡng ở trong nước và ngoài nước về chuyển giao bí quyết công nghệ, tiếp nhận, vận hành và làm chủ công nghệ, năng suất, chất lượng, sở hữu trí tuệ; quản lý công nghệ, quản trị công nghệ và cập nhật công nghệ mới (Nghị định số 268/2025/NĐ-CP và Nghị định số 265/2025/NĐ-CP);
Chi hỗ trợ hoạt động phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, thúc đẩy văn hóa đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo, trong đó có các nội dung chi cho đào tạo, chi nâng cao năng lực; thuê chuyên gia trong nước, quốc tế (Nghị định số 268/2025/NĐ-CP và Nghị định số 265/2025/NĐ-CP);
Quy định việc đào tạo, bồi dưỡng nhân lực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (Điều 38 Nghị định số 263/2025/NĐ-CP), bao gồm kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng và tổ chức hoạt động đào tạo, bồi dưỡng nguồn nhân lực khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo (Nghị định số 263/2025/NĐ-CP);...
Về tầm nhìn, Chiến lược phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo đến năm 2030 cũng đã nêu rõ quan điểm chủ động, tích cực tiếp cận và khai thác triệt để những cơ hội và thành tựu của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, đồng thời đặt ra các mục tiêu như: tỷ lệ doanh nghiệp có hoạt động đổi mới sáng tạo đạt 40% trong tổng số doanh nghiệp; đến năm 2025, nhân lực nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ (quy đổi toàn thời gian) đạt 10 người trên một vạn dân, đến năm 2030 đạt 12 người trên một vạn dân; trong đó chú trọng phát triển nhân lực trong khu vực doanh nghiệp.
Có thể nói, việc gắn đổi mới công nghệ với đào tạo lại nhân lực đã được thể hiện đồng bộ và xuyên suốt, thông qua các chính sách như tài trợ nhiệm vụ đổi mới sáng tạo, hỗ trợ phát triển hệ thống đổi mới sáng tạo, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, chính sách khấu trừ thuế đối với các khoản chi cho đổi mới sáng tạo của doanh nghiệp;...
Tuy nhiên, để đảm bảo người lao động không bị ảnh hưởng bởi tự động hóa cũng như các công nghệ mới của cách mạng công nghiệp lần thứ tư, chúng ta cần một chiến lược phát triển nguồn nhân lực đồng bộ và dài hạn với sự tham gia của các bộ, ngành, địa phương. “Bộ Khoa học và Công nghệ luôn sẵn sàng phối hợp và chủ động tham gia với các bộ, ngành, cơ quan liên quan trong quá trình này”- đại diện Cục Đổi mới sáng tạo chia sẻ.
Thanh Tùng /Chất lượng Việt Nam