Việc thu hút nguồn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghệ cao sẽ thúc đẩy đáng kể tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong những năm tới.
Nâng cao chuỗi giá trị thúc đẩy tăng trưởng GDP
Tốc độ tăng trưởng kinh tế Việt Nam đã và đang được đẩy nhanh vào năm 2022, do đó Ngân hàng Thế giới, IMF và các tổ chức khác gần đây đã điều chỉnh mạnh mẽ dự báo tăng trưởng GDP của Việt Nam, với ngày càng nhiều nhà kinh tế kỳ vọng mức tăng trưởng sẽ vượt 8% trong năm nay. Điều này đã khiến các nhà đầu tư đặt ra câu hỏi: Việt Nam có gì khác biệt và tại sao lại như vậy?
Ông Michael Kokalari, CFA - Chuyên gia Kinh tế trưởng của VinaCapital phân tích: Một lý do khiến nền kinh tế Việt Nam vượt trội là vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) đang hỗ trợ lĩnh vực sản xuất, đồng thời thúc đẩy tăng cường mức độ phức tạp của các sản phẩm được sản xuất tại Việt Nam. Điều này rất quan trọng, vì sự gia tăng mức độ phức tạp của các sản phẩm mà một quốc gia đang phát triển có thể sản xuất là động lực tăng trưởng mạnh mẽ nhất cho nền kinh tế của quốc gia đó, theo nghiên cứu mới được công bố của Đại học Harvard.
“Những thông tin gần đây từ Samsung, Apple và những công ty khác được nêu dưới đây làm chúng tôi tin tưởng rằng các nguồn vốn đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực công nghệ cao sẽ tiếp tục thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam trong nhiều năm tới”- vị chuyên gia cho biết thêm.
FDI công nghệ cao thúc đẩy tăng trưởng kinh tế Việt Nam
Cụ thể, Samsung - nhà đầu tư nước ngoài lớn nhất của Việt Nam - đã thông báo rằng họ sẽ bắt đầu sản xuất các bộ phận bán dẫn tại Việt Nam, và Apple cũng thông báo rằng họ sẽ bắt đầu sản xuất Apple Watch và MacBook tại Việt Nam. Đây sẽ là lần đầu tiên những sản phẩm này được sản xuất bên ngoài Trung Quốc. Theo những người trong cuộc, Apple có “kế hoạch lớn cho Việt Nam” và họ cũng lưu ý rằng Apple Watch đặc biệt phức tạp để sản xuất vì thách thức trong việc lắp đặt nhiều linh kiện vào một chiếc vỏ nhỏ như đồng hồ.
Theo nghiên cứu của Trường Kinh tế London (LSE) và Ngân hàng Thế giới, FDI là công cụ để “giúp các nền kinh tế đang phát triển tiến vào các phần có giá trị gia tăng cao hơn của chuỗi giá trị” và FDI công nghệ cao đã có tác động tích cực to lớn đến nền kinh tế Việt Nam. Intel và Samsung đều tăng cường sản xuất tại các nhà máy đầu tiên của họ ở Việt Nam vào năm 2010 và xuất khẩu công nghệ cao của Việt Nam sau đó đã tăng gần 20 lần, như có thể thấy trong biểu đồ trên, cùng thời điểm mà nền kinh tế Việt Nam về cơ bản đã tăng trưởng gấp hai lần. Hơn nữa, Việt Nam đã đạt được bước nhảy vọt lớn nhất trong xếp hạng Chỉ số phức tạp Kinh tế (ECI) của Harvard trong hai thập kỷ qua, một phần là do các khoản đầu tư của Samsung và Intel đã thu hút một loạt các khoản đầu tư công nghệ cao khác từ Apple, LG Electronics, Dell và rất nhiều công ty Nhật Bản.
Những động lực chính thúc đẩy các doanh nghiệp thành lập nhà máy công nghệ cao tại Việt Nam bao gồm lực lượng lao động có kỹ năng cao, mặt bằng lương thấp và vị trí địa lý gần với các chuỗi cung ứng công nghệ cao ở Châu Á. Căng thẳng thương mại Mỹ - Trung gần đây đã thúc đẩy sự dịch chuyển năng lực sản xuất từ Trung Quốc sang Việt Nam, bằng chứng là thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ tăng hơn gấp đôi từ 35 tỷ USD năm 2018 lên 71 tỷ USD (tương đương ~20%/GDP) trong năm 2021, cùng lúc thâm hụt thương mại với Trung Quốc cũng tăng hơn gấp đôi lên 54 tỷ USD.
Trong thông báo tuần trước, chính quyền Biden sẽ giữ nguyên mức thuế của Trump đối với hàng nhập khẩu của Trung Quốc, “Cho đến ngày Trung Quốc chọn con đường để nền kinh tế của họ hoạt động giống như của chúng ta”. Điều này về cơ bản vẫn đảm bảo rằng các tập đoàn đa quốc gia sẽ tiếp tục rót vốn FDI vào Việt Nam trong nhiều năm tới.
Thúc đẩy công nghiệp hỗ trợ tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu
Theo các chuyên gia phân tích, khi làn sóng FDI đổ vào Việt Nam ngoài thúc đẩy kinh tế và tăng trưởng GDP còn giúp Việt Nam tiến sâu hơn vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Lý do, nhà máy FDI tại Việt Nam vẫn nhập khẩu hầu hết các linh kiện/đầu vào sản xuất mà họ cần để sản xuất các sản phẩm họ xuất khẩu, đặc biệt là đối với các sản phẩm công nghệ cao như điện tử tiêu dùng và điện thoại thông minh.
Tuy nhiên gần đây các doanh nghiệp, tập đoàn FDI hàng đầu tại Việt Nam như Samsung, Techtronic Tools Việt Nam (TTI), Panasonic, Bosch Việt Nam… đều đang “săn tìm” danh mục linh kiện sản phẩm công nghiệp hỗ trợ tại Việt Nam. Việc này nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu sản xuất và mở rộng quy mô của các doanh nghiệp này tại Việt Nam. Điển hình như Tập đoàn TTI cho biết, để đáp ứng nhu cầu sản xuất và mở rộng quy mô đầu tư cho 3 nhà máy sản xuất đang hoạt động tại Việt Nam, doanh nghiệp này đã xây dựng chiến lược tìm kiếm 200 nhà cung ứng sản phẩm công nghiệp hỗ trợ trong nước từ nay đến năm 2025. Sản phẩm cần cung ứng rất đa dạng, như mô tơ, ốc vít, bo mạch, công tắc, máy móc, gia công cơ khí, đúc nhôm, lò xo, dây nguồn…
Đáng mừng hơn là rất nhiều doanh nghiệp cung ứng của Việt Nam đã và đang bắt nhịp để tham gia chuỗi cung ứng của các doanh nghiệp FDI. Chẳng hạn như Công ty cổ phần Bóng đèn Điện Quang.
Ông Trần Bá Linh, Giám đốc sản xuất của doanh nghiệp này cho biết, một số doanh nghiệp FDI đã tới công ty đánh giá cũng như kiểm tra, kiểm soát chất lượng đạt chất lượng và họ bắt đầu đặt hàng, chứng nhận để công ty có thể tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Từ đó, các chuyên gia kỳ vọng “hàm lượng nhập khẩu” trong sản phẩm xuất khẩu của Việt Nam sẽ giảm dần và đóng góp của “hàm lượng nội địa” sẽ tăng cao khi các doanh nghiệp trong nước củng cố khả năng cung cấp đầu vào sản xuất cho các công ty FDI trong những năm tới.
>> Ông Michael Kokalari, CFA - Chuyên gia Kinh tế trưởng của VinaCapital
FDI công nghệ cao thúc đẩy GDP của Việt Nam theo hai cách: Thứ nhất, bằng cách nâng cao thu nhập và thứ hai bằng cách nâng cao năng lực của đất nước đối với các sản phẩm phức tạp. Điều này hỗ trợ tăng trưởng GDP trong ngắn hạn vì tiêu dùng nội địa chiếm 2/3 GDP của Việt Nam và cũng thúc đẩy triển vọng kinh tế dài hạn của Việt Nam. Kết quả của hai tác động này (thu nhập cao hơn và khả năng sản xuất các sản phẩm phức tạp hơn) là việc sản xuất điện thoại thông minh, thiết bị điện tử gia dụng và các sản phẩm khác có mức độ phức tạp tương đối cao đã đóng góp hơn 1.000 USD trong tổng số 3.000 USD giá trị GDP bình quân đầu người của Việt Nam vào năm 2020, theo Harvard.
Cuối cùng, doanh thu và lợi nhuận của hầu hết các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán Việt Nam chủ yếu liên quan trực tiếp hoặc gián tiếp đến tiêu dùng nội địa. Điều này mang lại cho các nhà quản lý quỹ tích cực nhiều cơ hội để vượt qua chỉ số VN-Index chuẩn bằng cách đánh giá giá cổ phiếu của các công ty có khả năng được hưởng lợi nhiều nhất từ việc tiếp xúc với mức chi tiêu cao hơn của người tiêu dùng trung lưu Việt Nam. Và đây cũng là kết quả của việc gia tăng dòng vốn FDI công nghệ cao.
Mai Ca
Nguồn Báo Công Thương