Năm 2025 đánh dấu cột mốc lịch sử với vàng, khi giá kim loại quý này lần đầu tiên vượt ngưỡng 4.300 USD/ounce. Đà tăng phi mã phản ánh những biến động sâu sắc của nền kinh tế thế giới, từ chính sách tiền tệ, căng thẳng địa chính trị cho đến sự thay đổi trong tư duy tích trữ tài sản của các quốc gia.
Vàng được trưng bày tại ngân hàng Deutsche Bundesbank ở Frankfurt am Main, Đức. Ảnh minh hoạ: AFP/TTXVN
Liên tục lập đỉnh
Trước đây giá vàng đã từng có những giai đoạn tăng chóng mặt, như thập niên 1970 giá kim loại này tăng từ 35 USD/ounce lên mức 850 USD/ounce. Nhưng đà tăng giá trong năm vừa qua diễn ra với cường độ nén lớn hơn nhiều. Chỉ tính riêng trong năm nay, giá vàng đã liên tục lập đỉnh, phá vỡ hơn 50 kỷ lục. Sau khi vượt ngưỡng 3.000 USD/ounce khi Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố các mức thuế đối ứng vào tháng Tư, giá vàng tiếp tục xuyên mốc 4.000 USD/ounce trong thời gian Chính phủ Mỹ đóng cửa và ngày 20/10 có thời điểm đã chạm mức cao lịch sử 4.381,21 USD/ounce.
Theo nghiên cứu từ Hội đồng Vàng Thế giới (WGC), mức biến động hàng năm trung bình thường chỉ dao động trong khoảng 12-15%. Tính chung cả năm qua, giá vàng ước tăng hơn 60%, khiến biểu đồ giá trở nên đặc biệt đáng chú ý.
Theo giới phân tích, đợt tăng ngoạn mục của vàng trong năm 2025 không đến từ một nguyên nhân đơn lẻ, mà là kết quả hội tụ của nhiều chất xúc tác mạnh mẽ. Trong đó, yếu tố xuyên suốt là tâm lý lo ngại ngày càng lớn về sự thiếu ổn định dài hạn của các loại tiền tệ pháp định trên toàn cầu. Trong bối cảnh chính phủ nhiều nước liên tục theo đuổi thâm hụt ngân sách khổng lồ, giới đầu tư đã tìm đến vàng như một "hầm trú ẩn" để phòng ngừa rủi ro đồng tiền mất giá.
Dữ liệu từ Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) cho thấy cung tiền M2 (tổng số tiền có sẵn trong một nền kinh tế) của nước này đã tăng tới 40% chỉ trong hai năm, từ mức khoảng 15.500 tỷ USD vào tháng 1/2020 lên mức 21.700 tỷ USD vào tháng 3/2022. Việc bơm tiền chưa từng có tiền lệ này đã thổi bùng lên những lo ngại về sự ổn định của đồng tiền trong dài hạn. Đáng chú ý, dù chỉ số đồng USD, thước đo sức mạnh của “đồng bạc xanh” so với rổ các đồng tiền chủ chốt, có những trồi sụt, giá vàng vẫn duy trì đà tăng ổn định. Điều này cho thấy nhà đầu tư đang định giá lại vàng không chỉ so với đồng USD mà còn so với tất cả các đồng tiền chủ chốt khác cùng một lúc.
Bên cạnh đó, yếu tố địa chính trị là một chất xúc tác không thể bỏ qua. Trong giai đoạn 2023-2025, thế giới liên tục đối mặt với căng thẳng leo thang, từ các cuộc xung đột dai dẳng tại Ukraine (U-crai-na) và Trung Đông, quá trình chuyển giao chính trị tại các nền kinh tế lớn như Pháp, Nhật Bản, cho đến những căng thẳng thương mại, đặc biệt là cuộc chiến thuế quan do Tổng thống Mỹ Donald Trump khởi xướng.
Lịch sử đã chứng minh, vàng luôn đóng vai trò là tài sản trú ẩn an toàn trong thời kỳ hỗn loạn. Nghiên cứu của WGC chỉ ra rằng, vàng luôn lên giá trong các sự kiện địa chính trị lớn kể từ năm 2000. Năm 2025 vẫn tiếp tục củng cố vai trò này của vàng.
Một động lực quan trọng khác đến từ các “tay chơi lớn” trên thị trường: ngân hàng trung ương (NHTW). Các NHTW đang đẩy mạnh xu hướng đa dạng hóa dự trữ ngoại hối nhằm giảm sự phụ thuộc vào các tài sản định giá bằng đồng USD. Trong 3 năm qua, các NHTW đã mua vào hơn 1.000 tấn vàng mỗi năm. Lực cầu bền bỉ từ khối tổ chức này đã tạo ra một lực hỗ trợ giá vững chắc.
Kỳ vọng đảo chiều chính sách lãi suất ở Mỹ cũng là một lực đẩy lớn đối với giá vàng trong năm nay. Sau chu kỳ tăng lãi suất nhanh nhất kể từ những năm 1980 để chống lạm phát, thị trường trong năm qua đã đặt cược lớn vào việc Fed sẽ xoay trục sang nới lỏng tiền tệ. Vàng có xu hướng tăng giá trong môi trường lãi suất thấp. Chính sự kỳ vọng này đã kích thích dòng tiền chảy mạnh vào kim loại quý.
Những "cơn gió ngược" tiềm ẩn
Câu hỏi lớn nhất được đặt ra lúc này là: Liệu đà tăng giá của vàng có bền vững hay thị trường đang đứng trước nguy cơ điều chỉnh sâu? Dù trong dài hạn biểu đồ giá vàng được cho là sẽ tiếp tục đi lên, nhưng giới phân tích cũng cảnh báo về những rủi ro ngắn hạn có thể làm gián đoạn xu hướng này.
Lực cản lớn nhất của vàng vẫn là lãi suất cao và đồng USD mạnh. Nếu lạm phát quay trở lại khiến Fed buộc phải tạm dừng cắt giảm lãi suất hoặc thậm chí tăng thêm, thì lãi suất thực sẽ tăng lên. Khi đó, chi phí cơ hội của việc nắm giữ tài sản như vàng sẽ trở nên đắt đỏ hơn với nhà đầu tư, dẫn đến áp lực bán ra. Bên cạnh đó, nếu “đồng bạc xanh” tiếp tục mạnh lên nhờ kinh tế Mỹ tăng trưởng tốt hoặc do dòng tiền tìm nơi trú ẩn khi thị trường hoảng loạn, giá vàng có thể sẽ gặp những "cơn gió ngược" đáng kể. Lịch sử giai đoạn 2000-2020 cho thấy, tương quan giữa vàng và đồng USD thường là tỷ lệ nghịch.
Một yếu tố không thể bỏ qua là tính chất kỹ thuật của thị trường. Những tài sản tăng giá quá nhanh, vượt xa xu hướng dài hạn thường sẽ đối mặt với đà giảm sau đó. Đó chính xác là những gì đã xảy ra với vàng sau khi lập đỉnh vào cuối năm 1979. Trong 5 năm sau đó, giá của kim loại quý này đã "bốc hơi" gần 2/3 giá trị. Năm nay, giá vàng tính theo đồng USD ước tăng hơn 60%, mức hiệu suất tốt nhất trong 46 năm qua. Vì vậy, khả năng xảy ra một đợt điều chỉnh kỹ thuật là hoàn toàn có thể.
Ngoài ra, khả năng yếu tố địa chính trị cũng tác động đến vàng. Bất kỳ dấu hiệu hạ nhiệt đáng kể nào trong các cuộc xung đột hoặc sự ổn định trở lại của chính trường các nước lớn đều có thể làm giảm nhu cầu “trú ẩn”. Các nhà đầu tư đã mua vàng vì lo ngại xung đột địa chính trị có thể sẽ chốt lời, tạo áp lực bán ra trong ngắn hạn.
Nhìn lại toàn cảnh năm 2025, có thể khẳng định thị trường vàng đã trải qua một trong những chương đáng chú ý nhất trong lịch sử lâu đời của kim loại quý này. Mức giá trên 4.300 USD/ounce - con số mà mới chỉ vài năm trước đây vẫn là điều không tưởng - thách thức mọi dự báo thông thường. Tuy nhiên, những động lực phía sau giá vàng ngày càng trở nên kịch tính và khó đoán hơn. Tiếp tục đi lên hay sẽ đảo chiều, thị trường vàng với tư cách là một tài sản tài chính chưa bao giờ dễ đoán.
Khánh Ly (TTXVN)
Doanh Nhân Việt Nam