Kết thúc năm 2022, lần đầu tiên xuất khẩu cá ngừ vượt mốc 1 tỷ USD, nhờ đó ngành thuỷ sản có thêm mặt hàng thứ 4 lọt vào nhóm các mặt hàng thủy sản ''tỷ đô'' sau tôm, cá tra, cá các loại khác.
Tự tin cán đích
Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, trong những năm qua, xuất khẩu cá ngừ liên tục tăng trưởng mạnh, theo đó năm 2018 đạt 651 triệu USD năm 2018; 2019 đạt 730 triệu USD. Năm 2020 đạt 648 triệu USD năm 2020 và năm 2021 đạt 733 triệu USD. Kết thúc năm 2022, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam đã cán đích 1 tỷ USD, tăng 34% so với năm 2021.
Các sản phẩm cá ngừ của Việt Nam đã xuất khẩu được sang 99 thị trường trên thế giới, chủ yếu gồm thịt/lion cá ngừ, cá ngừ chế biến, cá ngừ đóng hộp và cá ngừ tươi, đông lạnh/khô.
Tại thị trường Mỹ, sau khi sụt giảm trong tháng 11 xuất khẩu sang thị trường này tiếp tục giảm 38% trong tháng 12. Tuy nhiên, tính lũy kế cả năm 2022 xuất khẩu cá ngừ sang Mỹ vẫn tăng 44%, đạt gần 487 triệu USD. Mặc dù lạm phát tại Mỹ đã hạ nhiệt, nhưng nhu cầu tiêu thụ tại thị trường này vẫn ở mức thấp, điều này đã tác động tới nhập khẩu cá ngừ của nước này.
Trong đó, xuất khẩu cá ngừ sang các khối thị trường có Hiệp định thương mại tự do (FTA) đang rất khả quan trong tháng 12. Xuất khẩu cá ngừ sang EU sau khi sụt giảm trong tháng 11 đã tăng trở lại trong tháng cuối năm. Việc khởi động lại các hạn ngạch ưu đãi thuế quan theo thỏa thuận trong Hiệp định thương mại tự do giữa EU và Việt Nam ( EVFTA) trong những tháng đầu năm 2023 đã thúc đẩy xuất khẩu cá ngừ sang thị trường này. Giá trị xuất khẩu cá ngừ sang đây đã tăng 29% trong tháng 12.2022, đạt gần 15 triệu USD. Con số này giúp nâng tổng kim ngạch xuất khẩu sang khối thị trường này trong cả năm 2022 lên gần 166 triệu USD, tăng 15% so với năm 2021.
Đức, Tây Ban Nha và Bỉ là 3 thị trường nhập khẩu nhiều nhất cá ngừ của Việt Nam trong khối thị trường này trong năm qua. Riêng trong tháng 12, xuất khẩu cá ngừ sang Đức và Tây Ban Nha đang tăng “phi mã” ở mức 3 con số, lần lượt là 161% và 117%.
Còn tại khối thị trường các nước tham gia Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) sau một thời gian tăng trưởng liên tục từ đầu năm đã sụt giảm 6% trong tháng 12.2022. Tuy nhiên, xuất khẩu cá ngừ sang các thị trường nhập khẩu chính trong khối này như Canada, Nhật Bản hay Mexico vẫn tăng trưởng tốt trong tháng này. Đáng chú ý nhất trong khối thị trường này là Nhật Bản, riêng tháng 12, xuất khẩu cá ngừ sang Nhật Bản tăng tới 131% so với cùng kỳ.
Tính lũy kế cả năm 2022, xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang khối thị trường CPTPP đạt gần 136 triệu USD, tăng 48% so với năm 2021.
Thách thức vẫn hiện hữu
Dù thị trường có tín hiệu khả quan song Chuyên gia thị trường Cá ngừ (VASEP) Nguyễn Hà vẫn nhận định, kinh tế thế giới suy thoái, lạm phát đang khiến cho nhu cầu tiêu thụ và nhập khẩu cá ngừ của các thị trường giảm. Ngoài ra, chi phí đầu vào đánh bắt vẫn cao, chưa gỡ được thẻ vàng IUU... vẫn là những trở ngại cho ngành cá ngừ Việt Nam.
Hiện nay, việc giới chức Ngân hàng Trung ương châu Âu phát tín hiệu cứng rắn về chính sách tiền tệ đã giúp đồng euro tăng giá làm tăng sức mua của ngành cá ngừ EU. Việc này đã khiến cho cá ngừ đóng hộp và loin cá ngừ hấp nhập khẩu từ các nước vào EU rẻ hơn. Hiện, các nhà nhập khẩu cá ngừ EU đang tiến hành ký kết các đơn hàng sẽ được giao đầu năm 2023 để được miễn thuế theo hạn ngạch thuế quan tự trị (ATQ).
Vì vậy, dự báo xuất khẩu cá ngừ trong quý I.2023 sẽ không thể giữ được kết quả tích cực như năm 2022. Đà phục hồi thị trường có thể bắt đầu vào nửa cuối năm 2023 và các FTA đang là động lực thúc đẩy xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang các thị trường.
Đồng tình với quan điểm trên, nhiều chuyên gia đánh giá, mặc dù sẽ có những khó khăn nhất định trong năm 2023, tuy nhiên xuất khẩu cá ngừ vẫn sẽ có những trợ lực vững chắc đặc biệt là có những FTA rất khả quan. Điển hình như khi xuất khẩu hoạt động xuất khẩu cá ngừ của Việt Nam sang các thị trường có ký kết Hiệp định thương mại tự do (FTA) đang rất khả quan. Bên cạnh đó, Việt Nam cũng đang có trữ lượng và tiềm năng khai thác lớn đối với cá ngừ. Hiện có 9 loài cá ngừ phân bố ở các vùng biển Việt Nam, bao gồm nhóm cá ngừ đại dương và cá ngừ nhỏ ven bờ; trữ lượng ước tính khoảng 600 nghìn tấn, trong đó, cá ngừ sọc dưa chiếm hơn 50%; Bình Định, Phú Yên và Khánh Hòa là 3 tỉnh khai thác lớn nhất…
Với những động lực như vậy, rất kỳ vọng nhu cầu của thị trường có thể sẽ dần phục hồi trong nửa cuối năm 2023.
Trúc Oanh
Nguồn Báo Đại biểu Nhân dân