Trước sức ép cạnh tranh toàn cầu và chuyển đổi số mạnh mẽ, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đang chủ động học hỏi mô hình quốc tế, áp dụng công nghệ và tinh gọn quy trình để nâng cao năng suất, tạo bước đột phá trong kỷ nguyên kinh tế mới.
Với kỉ nguyên mới, năng suất trở thành thước đo quan trọng phản ánh sức cạnh tranh của mỗi doanh nghiệp. Nếu trước đây, nhiều doanh nghiệp Việt Nam còn loay hoay trong vòng luẩn quẩn “năng suất thấp – chi phí cao – hiệu quả kém”, thì nay, tư duy mới đang lan tỏa mạnh mẽ: học hỏi thế giới để vươn lên và khẳng định vị thế của mình trong kỷ nguyên mới.
Từ nhiều thập kỷ qua, Nhật Bản được xem là hình mẫu điển hình về cải tiến năng suất nhờ triết lý Kaizen – “cải tiến liên tục từ những điều nhỏ nhất”. Không cần đầu tư khổng lồ, Kaizen chú trọng thay đổi tư duy và thói quen của từng người lao động, giúp toàn bộ hệ thống vận hành hiệu quả hơn mỗi ngày.
Ở Việt Nam, nhiều doanh nghiệp đã tiếp cận và áp dụng thành công mô hình này. Tập đoàn May 10 triển khai Kaizen trong quy trình sản xuất, tối ưu từng công đoạn, giúp năng suất tăng hơn 15%. Trong khi đó, Canon Việt Nam đi từ việc xây dựng các nhóm cải tiến nhỏ, khuyến khích công nhân đề xuất ý tưởng hằng tuần, tạo nên văn hóa lao động chủ động và sáng tạo. Việc học hỏi không chỉ nằm ở kỹ thuật mà còn ở tinh thần kỷ luật, kiên trì và tôn trọng quy trình – những giá trị đã làm nên thành công của doanh nghiệp Nhật.
Không ngừng học hỏi các mô mình quốc tế, doanh nghiệp Việt đã chủ động bứt phá về năng suất
Ở phía bên kia Thái Bình Dương, tinh thần “tinh gọn” của doanh nghiệp Mỹ cũng trở thành nguồn cảm hứng lớn cho doanh nghiệp Việt. Mô hình Lean Management – quản trị tinh gọn tập trung loại bỏ những khâu không tạo ra giá trị, tận dụng tối đa dữ liệu và công nghệ để tối ưu nguồn lực.
Thay vì mở rộng ồ ạt, nhiều doanh nghiệp Việt đang tái cấu trúc bộ máy, đầu tư vào các nền tảng công nghệ nhằm quản lý hiệu quả hơn. Tổng công ty May Nhà Bè đã triển khai hệ thống sản xuất theo Lean, giúp giảm thời gian giao hàng tới 20% và tăng năng suất hơn 25% mà không cần tăng nhân sự. Tinh thần “làm nhiều hơn với chi phí ít hơn” đang dần trở thành triết lý mới của doanh nghiệp Việt trong quá trình học hỏi từ thế giới.
Song song với đó, chuyển đổi số được xem là chìa khóa quan trọng mở ra kỷ nguyên năng suất mới. Theo Ngân hàng Thế giới (WB), mỗi khi doanh nghiệp tăng 10% mức độ số hóa, năng suất trung bình có thể tăng 3–4%. Nhiều doanh nghiệp Việt đã nhanh chóng nắm bắt xu hướng này.
Vinamilk, Traphaco hay Bách Hóa Xanh đã đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, ứng dụng hệ thống quản lý sản xuất thông minh, dữ liệu lớn và trí tuệ nhân tạo để giám sát hoạt động, dự báo nhu cầu và giảm lãng phí. Nhờ đó, không chỉ năng suất tăng mà còn giúp doanh nghiệp ra quyết định nhanh hơn, chính xác hơn. Chuyển đổi số không chỉ là công cụ hỗ trợ mà là nền tảng cốt lõi để doanh nghiệp Việt Nam hòa nhịp cùng thế giới trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Ảnh minh hoạ
Tuy nhiên, học hỏi thế giới không có nghĩa là sao chép hoàn toàn. Bài học lớn nhất là cần “Việt hóa” mô hình phù hợp với điều kiện thực tế. Nhiều doanh nghiệp trong nước đã linh hoạt kết hợp công nghệ quốc tế với kinh nghiệm bản địa để tạo nên những mô hình hiệu quả.
Trong nông nghiệp, các hợp tác xã ở Đồng Tháp và Lâm Đồng đã áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt của Israel, nhưng điều chỉnh quy trình canh tác phù hợp khí hậu Việt Nam, giúp năng suất tăng 30–40% mà chi phí đầu tư giảm đáng kể. Trong lĩnh vực công nghệ, các startup Việt không sao chép mô hình Thung lũng Silicon mà tập trung vào vấn đề đặc thù của người Việt như thanh toán điện tử, giáo dục trực tuyến hay nông nghiệp thông minh.
Nhìn rộng ra, hành trình nâng cao năng suất của doanh nghiệp Việt đang đi đúng hướng. Chính phủ cũng triển khai Chương trình quốc gia về năng suất chất lượng giai đoạn 2021–2030, khuyến khích doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, đào tạo nhân lực số và xây dựng văn hóa năng suất. Điều này tạo nên hệ sinh thái hỗ trợ doanh nghiệp phát triển bền vững và hội nhập sâu hơn vào nền kinh tế toàn cầu.
Nâng cao năng suất không còn là câu chuyện của riêng ngành sản xuất mà là chiến lược sống còn của mọi doanh nghiệp. Tư duy “làm nhanh, làm rẻ” dần nhường chỗ cho tư duy “làm thông minh, làm giá trị”. Khi doanh nghiệp Việt biết học hỏi, sáng tạo và hành động kiên trì, con đường nâng cao năng suất sẽ không còn xa, và cụm từ “Made in Vietnam” sẽ không chỉ là xuất xứ hàng hóa, mà là biểu tượng cho năng lực, chất lượng và niềm tự hào của trí tuệ Việt trên trường quốc tế.
Phương Nam /Chất lượng Việt Nam