Năm 2024 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng cho ngành nông nghiệp Việt Nam khi hàng loạt sản phẩm chủ lực như rau quả, cà phê, gạo đồng loạt ghi nhận mức tăng trưởng kỷ lục về kim ngạch xuất khẩu. Sự bứt phá ngoạn mục này được thúc đẩy bởi nhiều yếu tố, từ sự chuyển dịch tích cực trong cơ cấu sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, đến việc tận dụng hiệu quả các hiệp định thương mại tự do và nắm bắt thời cơ từ biến động của thị trường quốc tế.
Xuất khẩu rau quả thăng hoa, sầu riêng dẫn đầu xu thế
Theo số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, kim ngạch xuất khẩu rau quả trong 10 tháng đầu năm 2024 đạt 6,34 tỷ USD, tăng trưởng ấn tượng 31,5% so với cùng kỳ năm trước. Đóng góp lớn nhất vào thành công này chính là sự bùng nổ của sầu riêng, với kim ngạch xuất khẩu vượt 3 tỷ USD.
Trung Quốc tiếp tục khẳng định vị thế là thị trường nhập khẩu rau quả lớn nhất của Việt Nam, chiếm gần 60% tổng kim ngạch xuất khẩu. Sự tăng trưởng mạnh mẽ của nhu cầu tiêu thụ tại thị trường này, đặc biệt là đối với các loại trái cây nhiệt đới như sầu riêng, thanh long, xoài, đã tạo động lực to lớn cho ngành rau quả Việt Nam.
Ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng Thư ký Hiệp hội Rau quả Việt Nam, nhận định: "Năm 2024 là một năm thuận lợi cho ngành rau quả Việt Nam. Bên cạnh lợi thế về điều kiện tự nhiên và vị trí địa lý, chúng ta đã chủ động nâng cao chất lượng sản phẩm, đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn khắt khe của thị trường quốc tế. Sự bùng nổ của sầu riêng tại Trung Quốc là một minh chứng rõ nét cho thấy tiềm năng to lớn của ngành rau quả Việt Nam".
Cà phê Việt Nam vươn lên dẫn đầu thế giới
Không chỉ rau quả, cà phê cũng là một điểm sáng nổi bật trong bức tranh xuất khẩu nông sản năm 2024. Kim ngạch xuất khẩu cà phê 10 tháng đầu năm đạt 4,6 tỷ USD, tăng trưởng hơn 40% so với cùng kỳ. Đáng chú ý, giá xuất khẩu cà phê Robusta của Việt Nam đã lần đầu tiên vượt qua cà phê Arabica, khẳng định vị thế dẫn đầu trên thị trường thế giới.
Sự tăng trưởng vượt bậc này được lý giải bởi nhiều yếu tố, bao gồm:
- Nâng cao chất lượng sản phẩm: Việt Nam đã đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất cà phê, từ khâu chọn giống, chăm sóc, thu hoạch đến chế biến, bảo quản. Nhờ đó, chất lượng cà phê Việt Nam ngày càng được nâng cao, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của thị trường quốc tế.
- Mở rộng thị trường: Bên cạnh các thị trường truyền thống, Việt Nam đã tích cực tìm kiếm và khai thác các thị trường mới, đặc biệt là các nước trong khu vực ASEAN. Xuất khẩu cà phê sang Philippines và Malaysia ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng, gấp 2,2 lần so với năm 2023.
- Tận dụng thời cơ từ biến động thị trường: Tình hình thời tiết cực đoan tại một số quốc gia sản xuất cà phê lớn trên thế giới đã ảnh hưởng đến sản lượng, tạo điều kiện thuận lợi cho cà phê Việt Nam gia tăng thị phần.
Gạo Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế
Mặc dù phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các quốc gia xuất khẩu gạo lớn như Ấn Độ, Thái Lan, Việt Nam vẫn duy trì đà tăng trưởng ổn định. Kim ngạch xuất khẩu gạo 10 tháng đầu năm đạt 4,86 tỷ USD, tăng 23% so với cùng kỳ.
Việt Nam đã tập trung phát triển các dòng gạo chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu đa dạng của thị trường. Phân khúc gạo thơm, gạo đặc sản của Việt Nam ngày càng được ưa chuộng tại nhiều quốc gia, giúp duy trì mức giá cao và ổn định, ngay cả khi Ấn Độ gỡ bỏ lệnh cấm xuất khẩu gạo.
Bên cạnh những mặt hàng chủ lực, xuất khẩu hồ tiêu cũng phục hồi mạnh mẽ với kim ngạch đạt 1,12 tỷ USD, tăng 48% so với cùng kỳ năm trước. Các sản phẩm nông sản khác như điều, cao su, chè... cũng đóng góp tích cực vào thành công chung của ngành nông nghiệp.
Triển vọng tươi sáng cho ngành nông nghiệp Việt Nam
Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Phùng Đức Tiến dự báo kim ngạch xuất khẩu toàn ngành nông nghiệp năm 2024 có thể đạt kỷ lục 60-61 tỷ USD. Trong đó, rau quả có thể vượt 7 tỷ USD, gạo và cà phê dự kiến vượt 5 tỷ USD.
Để duy trì đà tăng trưởng và nâng cao giá trị xuất khẩu nông sản, Việt Nam cần tiếp tục tập trung vào các giải pháp sau:
- Nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng của sản phẩm: Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số trong nông nghiệp; xây dựng thương hiệu cho các sản phẩm nông sản chủ lực.
- Đa dạng hóa thị trường xuất khẩu: Tìm kiếm và khai thác các thị trường mới, đặc biệt là các thị trường tiềm năng như Trung Đông, châu Phi, Nam Mỹ.
- Tăng cường hợp tác quốc tế: Tham gia tích cực vào các hiệp định thương mại tự do, xây dựng chuỗi cung ứng nông sản bền vững.
Với những nỗ lực không ngừng, ngành nông nghiệp Việt Nam đang từng bước khẳng định vị thế trên thị trường quốc tế, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Bảo An /Kinh tế và Đồ uống