Trong bối cảnh phần lớn doanh nghiệp có quy mô nhỏ và siêu nhỏ, năng lực quản trị còn hạn chế, tỉnh Lạng Sơn đã lựa chọn con đường nâng cao năng suất chất lượng như một trụ cột quan trọng để cải thiện sức cạnh tranh của nền kinh tế địa phương.
Thực hiện Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021-2030 (Chương trình 1322) tỉnh Lạng Sơn đã chủ động chuyển hướng tiếp cận, coi năng suất là một “đòn bẩy mềm” để cải thiện chất lượng tăng trưởng trong nhiều lĩnh vực.
Thực tế triển khai cho thấy, năng suất đã bắt đầu đóng vai trò rõ nét hơn trong tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Giai đoạn 2021–2023, tốc độ tăng năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) đạt bình quân 3,20%/năm, cao hơn giai đoạn 2016–2020. Đáng chú ý, TFP đóng góp gần 46% vào tăng trưởng GRDP, qua đó khẳng định năng suất không còn là yếu tố bổ trợ, mà đang dần trở thành một động lực phát triển quan trọng của kinh tế Lạng Sơn. Để thực hiện hóa điều này, tỉnh đã tập trung triển khai đồng bộ các giải pháp hỗ trợ doanh nghiệp, lấy tiêu chuẩn, hệ thống quản lý và công cụ cải tiến làm nền tảng. Trong giai đoạn 2021–2025, 6 dự án khoa học và công nghệ về nâng cao năng suất và chất lượng được triển khai, hỗ trợ trực tiếp cho 62 doanh nghiệp và hợp tác xã. Thay vì hỗ trợ dàn trải, các dự án được thiết kế theo hướng “đi cùng doanh nghiệp”, giúp từng bước hình thành tư duy quản trị dựa trên quy trình và chuẩn mực.
Nhiều doanh nghiệp tỉnh Lạng Sơn đạt được chứng nhận VietGAP
Nhiều doanh nghiệp đã được hỗ trợ áp dụng các hệ thống quản lý như ISO 9001, ISO 22000:2018, công cụ 5S cũng như các giải pháp cải tiến năng suất phù hợp với quy mô và lĩnh vực hoạt động. Đến hết giai đoạn 5 năm đã có 29 doanh nghiệp được hỗ trợ áp dụng hệ thống quản lý và công cụ cải tiến, trong đó có 3 doanh nghiệp được xây dựng thành mô hình điểm. Đây không chỉ là kết quả về số lượng, mà còn cho thấy cách tiếp cận năng suất đang từng bước được “nội hóa” vào hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp địa phương.
Ngoài ra, tỉnh Lạng Sơn cũng chú trọng chuẩn hóa chất lượng sản phẩm thông qua hoạt động hỗ trợ chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy và xây dựng tiêu chuẩn cơ sở. Tổng cộng 75 sản phẩm của doanh nghiệp và hợp tác xã đã được hỗ trợ theo hướng này, qua đó giúp giảm rủi ro về chất lượng, tăng tính minh bạch và tạo nền tảng để mở rộng thị trường tiêu thụ. Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng dựa nhiều vào tiêu chuẩn, đây được xem là bước đi mang tính “đặt nền móng” cho năng suất dài hạn.
Đặc biệt, trong lĩnh vực nông nghiệp, việc hỗ trợ áp dụng VietGAP, GAHP và thực hành sản xuất hữu cơ đã giúp các doanh nghiệp, hợp tác xã từng bước chuyển từ sản xuất dựa vào kinh nghiệm sang sản xuất có kiểm soát. Điều này không chỉ góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn giúp giảm chi phí, hạn chế rủi ro và nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực.
Cùng với đó, truy xuất nguồn gốc và chuyển đổi số được coi là những công cụ mới để nâng cao năng suất trong bối cảnh kinh tế số. Các doanh nghiệp tham gia dự án truy xuất nguồn gốc đã được hỗ trợ xây dựng quy trình, hệ thống và công cụ quản lý thông tin sản phẩm, từng bước đáp ứng yêu cầu minh bạch của thị trường. Một số doanh nghiệp khác được hỗ trợ ứng dụng công nghệ thông tin trong quản trị, qua đó cải thiện hiệu quả vận hành và giảm lãng phí – những yếu tố cốt lõi của năng suất hiện đại.
Tuy vậy, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn tồn đọng một số hạn chế, đặc biệt là về nguồn nhân lực cho hoạt động nâng cao năng suất. Việc đào tạo và hình thành đội ngũ chuyên gia năng suất tại tỉnh vẫn gặp nhiều khó khăn, khi số lượng chuyên gia được đào tạo đạt chuẩn quốc gia chưa đáp ứng mục tiêu đề ra. Điều này phản ánh thách thức chung của các địa phương có quy mô doanh nghiệp nhỏ, nơi việc tiếp cận các chương trình đào tạo chuyên sâu còn hạn chế cả về nguồn lực lẫn điều kiện thực tế.
Có thể nói, giai đoạn 2021–2025 có thể xem là giai đoạn “đặt nền” cho chiến lược nâng cao năng suất của tỉnh Lạng Sơn. Dù chưa tạo ra những bứt phá lớn trong ngắn hạn, nhưng các kết quả đạt được cho thấy năng suất đang dần được định hình như một trục phát triển lâu dài. Đây chính là tiền đề quan trọng để Lạng Sơn bước vào giai đoạn 2026–2030 với kỳ vọng đưa năng suất gắn chặt hơn với đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và phát triển bền vững của nền kinh tế địa phương.
Bảo Linh /Chất lượng Việt Nam