Nợ công Mỹ lần đầu vượt mức 38 nghìn tỷ USD giữa lúc chính phủ đóng cửa, tốc độ tăng gấp đôi so với đầu thập kỷ, báo động khủng hoảng ngân sách.
Theo dữ liệu mới nhất từ Bộ Tài chính Mỹ, tổng nợ quốc gia của nước này đã lần đầu tiên vượt qua mức 38 nghìn tỷ USD, đạt khoảng 38,02 nghìn tỷ USD tính đến ngày 21/10.
Hình ảnh những đồng 100 USD. Ảnh: Independent
Sự gia tăng nhanh chóng này diễn ra trong bối cảnh chính phủ liên bang đang đóng cửa, gây gián đoạn hoạt động kinh tế khi hàng trăm nghìn nhân viên liên bang phải nghỉ việc mà không nhận lương.
Việc đóng cửa chính phủ có thể làm nợ quốc gia tăng thêm vì trì hoãn các hoạt động kinh tế và quyết định tài chính, đồng thời việc tạm dừng rồi khởi động lại các chương trình liên bang cũng đẩy chi phí lên cao.
Văn phòng Quản lý và Ngân sách ước tính rằng đợt đóng cửa năm 2013 đã gây thiệt hại 2 tỷ USD do mất năng suất lao động của nhân viên.
Ông Michael A. Peterson, Giám đốc điều hành Quỹ Peter G. Peterson - một tổ chức phi đảng phái tập trung vào chính sách tài chính , nhận định rằng việc đạt mốc 38 nghìn tỷ USD nợ trong lúc chính phủ đóng cửa là dấu hiệu đáng lo ngại mới nhất, cho thấy các nhà lập pháp chưa thực hiện đầy đủ trách nhiệm tài chính cơ bản.
Ông Peterson bổ sung rằng tốc độ tích lũy nợ đang diễn ra nhanh hơn bao giờ hết, với mốc 37 nghìn tỷ USD chỉ đạt cách đây hai tháng, gấp đôi tốc độ tăng trưởng kể từ năm 2000.
Thâm hụt ngân sách liên bang là khoảng cách giữa chi tiêu hàng năm của chính phủ và nguồn thu thu được, trong khi nợ quốc gia là tổng số tiền tích lũy mà chính phủ nợ qua các thời kỳ.
Nợ công Mỹ đã chạm 34 nghìn tỷ USD vào tháng 1/2024, 35 nghìn tỷ USD vào tháng 7/2024 và 36 nghìn tỷ USD vào tháng 11/2024.
Đợt đóng cửa dài nhất lịch sử Mỹ kéo dài 35 ngày vào năm 2018 đã gây thiệt hại 11 tỷ USD cho nền kinh tế, chủ yếu do giảm chi tiêu của nhân viên liên bang, theo Văn phòng Ngân sách Quốc hội.
Tháng 9 vừa qua, khảo sát của Quỹ Peter G. Peterson cho thấy 81% cử tri coi nợ quốc gia là vấn đề đáng lo ngại. Các nhà kinh tế nhận định rằng núi nợ ngày càng lớn sẽ dẫn đến chi phí lãi vay cao hơn cho chính phủ Mỹ.
Theo Quỹ Peter G. Peterson, chi phí trả lãi nợ quốc gia dự kiến tăng từ 4 nghìn tỷ USD trong thập kỷ qua lên 14 nghìn tỷ USD trong thập kỷ tới, làm hạn chế chi tiêu công và tư ở các lĩnh vực kinh tế then chốt.
Sự gia tăng nợ của Mỹ còn có thể làm suy giảm niềm tin của nhà đầu tư vào nền kinh tế, theo ông David Kelly, chiến lược gia toàn cầu trưởng tại J.P. Morgan Asset Management, trong báo cáo đầu tháng này.
Công ty xếp hạng tín dụng Moody's đã hạ bậc tín dụng của Mỹ từ mức cao nhất Aaa xuống Aa1 vào tháng 5, phản ánh lo ngại của nhà đầu tư về nợ công ngày càng phình to. Hai cơ quan xếp hạng lớn khác là Standard & Poor's và Fitch Ratings cũng đã hạ bậc tín dụng của Mỹ.
Bà Maya MacGuineas, Chủ tịch Ủy ban Ngân sách Liên bang Trách nhiệm bày tỏ lo ngại khi nợ vượt 38 nghìn tỷ USD.
Bà cho rằng xã hội đang dần trở nên quen thuộc với những bất cập nội tại, khi các nhà lập pháp không thông qua ngân sách đúng hạn, bỏ qua các biện pháp bảo vệ tài chính và chỉ tranh cãi về những phần nhỏ của ngân sách mà bỏ qua các yếu tố lớn nhất.
Bà lấy ví dụ rằng Quỹ An sinh Xã hội và Medicare chỉ còn bảy năm nữa là cạn kiệt, nhưng các nhà lãnh đạo chính trị chưa có kế hoạch cụ thể để tránh thảm họa tiềm ẩn.
Tác động đến người tiêu dùng
Theo thời gian, nợ tăng cao sẽ ảnh hưởng đến người tiêu dùng bằng cách đẩy lạm phát lên, theo ông Kent Smetters, giáo sư kinh tế kinh doanh và chính sách công tại Đại học Pennsylvania, chia sẻ với Associated Press.
Ông nhấn mạnh rằng nhiều người mong muốn thế hệ con cháu sẽ có tương lai ổn định, có khả năng mua nhà ở. Ông lưu ý rằng lạm phát thêm này sẽ tích tụ và làm suy giảm sức mua của người dân.
Chính quyền Tổng thống Donald Trump khẳng định các nỗ lực kiểm soát chi tiêu chính phủ sẽ đưa quốc gia đi đúng hướng tài chính. Từ tháng 4 đến tháng 9, tổng thâm hụt quốc gia đạt 468 tỷ USD, theo dữ liệu Bộ Tài chính.
Trong bài đăng trên mạng xã hội ngày thứ Tư, Bộ trưởng Tài chính Scott Bessent cho biết đây là mức thấp nhất kể từ năm 2019.
Người phát ngôn Nhà Trắng Kush Desai bổ sung rằng trong tám tháng đầu nhiệm kỳ, Tổng thống Donald Trump đã giảm thâm hụt 350 tỷ USD so với cùng kỳ năm 2024 nhờ cắt giảm chi tiêu và tăng thu nhập, đồng thời chính quyền đang nỗ lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hạ lạm phát và giảm lãng phí, gian lận trong chi tiêu chính phủ.
Dũng Phan (CBS News)
Nhà báo và Công luận